W sobotę rocznica budowy muru berlińskiego

Przez 28 lat, dwa miesiące i 27 dni Berlin, dzisiejsza stolica Niemiec, podzielony był murem, który stał się symbolem podziału Europy i świata na dwa wrogie systemy. Bariera, zbudowana w 1961 roku przez komunistycznych przywódców dawnej NRD, była zarazem przyczyną i tłem wielu ludzkich tragedii.

Propaganda wschodnioniemiecka nazywała mur "barierą antyfaszystowską", niezbędną, by chronić obywateli pokojowej NRD przed siłami NATO. W rzeczywistości był on porażką komunistycznego systemu, desperacką próbą powstrzymania fali ucieczek na zachód do RFN.

Według oficjalnych szacunków od powstania dwóch państw niemieckich w 1949 roku do 1961 roku z socjalistycznej Niemieckiej Republiki Demokratycznej przez Berlin Zachodni, stanowiący swoistą enklawę w środku NRD, uciekło do Republiki Federalnej Niemiec około 1,6 mln ludzi. Było to nie tylko ciosem dla prestiżu wschodnioniemieckiego reżimu, ale też dla gospodarki tego kraju, który opuszczali młodzi, wykwalifikowani pracownicy, inżynierowie czy lekarze.

W 1961 roku coraz liczniejsze stawały się pogłoski, że władze NRD zamierzają ukrócić tę niekorzystną tendencję poprzez blokadę Berlina Zachodniego. Przypuszczenia wzmogła nieostrożna wypowiedź ówczesnego przywódcy państwa, pierwszego sekretarza Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SED) Waltera Ulbrichta. Pytany o wspomniane pogłoski na konferencji prasowej 15 czerwca 1961 roku Ulbricht rzekł: "Nikt nie ma zamiaru zbudować muru". Po raz pierwszy padło wtedy publicznie słowo "mur".

Niespełna dwa miesiące po tej konferencji przygotowania do zamknięcia granicy z Berlinem Zachodnim szły pełną parą. Ulbricht uzyskał zgodę przywódcy ZSRR Nikity Chruszczowa, który początkowo nie był przekonany do tego planu.

W nocy z 12 na 13 sierpnia 1961 roku - z soboty na niedzielę - NRD-owskie formacje zbrojne rozpoczęły operację "Róża". Zablokowały otwartą dotąd granicę z Berlinem Zachodnim, a na całej jej ponad 150-kilometrowej długości rozpoczęto budowę umocnień, początkowo z drutu kolczastego, potem z cegieł, betonowych płyt i pustaków. W czerwcu 1962 roku gotowy był także biegnący równolegle drugi mur.

Około 1965 roku mur gruntownie przebudowano. Jego główną linię tworzyły teraz wpasowane w stalowe filary płyty z nałożonymi na górną krawędź betonowymi rurami - by uciekinierzy nie mieli się czego chwycić. Wzdłuż granicy utworzono ufortyfikowany i zaminowany pas ziemi, zwany też strefą śmierci.

W połowie lat 70. zainstalowano nowe płyty o wysokości 3,6 metra, bardziej odporne na wpływy pogody. Właściwy mur liczył wówczas 106 kilometrów długości, wykonany był z 45 tysięcy płyt. Na terenach niezabudowanych zamiast muru stawiano płot z przeplatanej metalowej taśmy.

Wzdłuż granicy wzniesiono 302 wieże wartownicze, na których zainstalowano ruchome reflektory. Całość przedpola muru oświetlały regularnie rozmieszczone latarnie. Do połowy lat 80. mur patrolowały też psy, umocowane smyczami na biegnącym nad ziemią drucie.

Niedziela, 13 sierpnia 1961 roku, była dramatycznym dniem dla wielu mieszkańców Berlina, zwłaszcza jego wschodniej części. Faktycznie to oni zostali odcięci, nie zaś Berlin Zachodni. Zamknięto 95 ulic prowadzących przez granicę do zachodniej części miasta. Zachowano jedynie 13 przejść granicznych, które przekroczyć mogły tylko osoby z odpowiednim pozwoleniem.

Mur rozdzielił rodziny i sąsiadów. By zapewnić pożądaną odległość między murem głównym a pozostałymi zaporami, wyburzono wiele budynków. Ofiarą tej akcji padł m.in. przylegający do zachodnioberlińskiej dzielnicy Wedding Kościół Pojednania (Versoehnungskirche), wysadzony w powietrze w roku 1985 - w zamian za udzielenie Kościołowi ewangelickiemu zgody na budowę świątyni w nowej wschodnioberlińskiej dzielnicy mieszkaniowej Marzahn.

Z Berlina Anna Widzyk (PAP)

awi/ ksaj/ ap/ ro/

Dyskusja na dany temat:

Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >

Najświeższe wiadomości IOH News: