W Bydgoszczy upamiętniono żydowską społeczność miasta
Z przedwojennych spisów ludności wynika, że w 1939 roku na terenie Bydgoszczy mieszkało ponad 2 tys. Żydów. Społeczność ta stanowiła stosunkowo niewielki odsetek około 130 tys. miasta, tym bardziej, że pośród Żydów tylko niewielka, około stuosobowa grupa była ortodoksyjna religijnie i wyróżniała się ubiorem.
Po zajęciu miasta przez Niemców we wrześniu 1939 roku natychmiast rozpoczęły się prześladowania Żydów. Wielu spośród nich rozstrzeliwano w miejscach masowych kaźni wokół miasta lub mordowano w dawnych koszarach artyleryjskich zamienionych na tymczasowy obóz koncentracyjny.
Do Bydgoszczy zwożono także grupy żydowskich mieszkańców okolicznych miasteczek i wsi. Eksterminacja postępowała bardzo szybko i jak ocenia prof. Zdzisław Biegański z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, była jedną z najszybciej przeprowadzonych na terenach II Rzeczypospolitej.
Już w grudniu 1939 roku nowe, niemieckie władze Bydgoszczy zameldowały zwierzchnikom w Berlinie, że "miasto jest wolne od Żydów", a transparent z takim napisem po niemiecku zawieszono na drzwiach XIX-wiecznej bydgoskiej synagogi. Przypieczętowała to decyzja burmistrza Wernera Kampe o rozebraniu świątyni.
Rozbiórkę ogromnego gmachu (mógł pomieścić około tysiąc osób) wykonywano rękami zmuszonych do tego samych Żydów, a także aresztowanych Polaków. Grupy wyznaczone do pracy codziennie były pędzone przez centrum miasta i po kilkanaście godzin dziennie ręcznie rozbierały mury świątyni. Zimą 1939/40 pozostały już tylko resztki przyziemia budynku.
Spis ludności z 1940 roku wykazywał jeszcze obecność w Bydgoszczy 39 osób narodowości żydowskiej, prawdopodobnie potrzebnych niemieckim władzom lub skoligaconych z Niemcami. Rok później nikogo takiego już nie wykazywano.
Z szacunków prof. Biegańskiego wynika, że wojnę mogło przeżyć około 30-40 bydgoskich Żydów. Po wojnie powracały do miasta pojedyncze osoby, ale zwykle na krótko.
Historia społeczności żydowskiej w Bydgoszczy była stosunkowo krótka. Do czasu rozbiorów, decyzją królewską, nie mogli się oni osiedlać w Bydgoszczy. Znaczna grupa mieszkała więc w położonym bliżej Wisły Fordonie (obecnie dzielnica Bydgoszczy), gdzie stanowili większość mieszkańców.
Grupa, która napłynęła do Bydgoszczy po 1772 roku, znacznie przerzedziła się po 1870 roku, gdy zniesiono graniczenia w osiedlaniu się Żydów na terenie Cesarstwa Niemieckiego. Liczna grupa zamożnych, zasymilowanych Żydów wyjechała także do Niemiec po 1920 roku, gdyż kulturowo utożsamiali się ze społeczeństwem niemieckim.
Obecnie w centrum Bydgoszczy nie ma materialnych śladów dawnej społeczności żydowskiej: na miejscu synagogi jest trawnik, a cmentarze - zniszczone przez Niemców - przeznaczono po wojnie pod budownictwo. Stara synagoga zachowała się jedynie w - dawniej samodzielnym - Fordonie i od kilku lat jest remontowana przez jedną z działających w mieście fundacji, która będzie prowadzić w budynku działalność kulturalną. (PAP)
olz/ ls/ abe/
Dyskusja na dany temat:
Najświeższe wiadomości IOH News:
Wokół Koloseum w Rzymie powstanie bariera ochronna
Decyzję o budowie bariery ze względów bezpieczeństwa podjęła Maria Rosaria Barbera, główny inspektor dziedzictwa archeologicznego Rzymu.2012-12-04 09:56:00
"Niepodległy - opowieść o Januszu Krupskim"
Premiera filmu "Niepodległy - opowieść o Januszu Krupskim" odbyła się w poniedziałek w stołecznym kinie Atlantic. W dokumencie Krupskiego wspominają przyjaciele, współpracownicy i bliscy. Zawiera on także fragmenty wspomnień samego bohatera, nagranych jeszcze przed jego tragiczną śmiercią w 2010 r. w katastrofie smoleńskiej.2012-12-03 21:23:51
Grupa ds. Trudnych chce pełnego wyjaśnienia obławy augustowskiej
W poniedziałek obradowała w Moskwie Polsko-Rosyjska Grupa ds. Trudnych, która poruszyła m.in. kwestię obławy augustowskiej - wciąż nie do końca wyjaśnionej zbrodni popełnionej w 1945 r. na Białostocczyźnie przez sowiecki kontrwywiad wojskowy SMIERSZ na 592 polskich żołnierzach i cywilach.2012-12-03 18:45:39
Medale dla Polaków ratujących Żydów w rocznicę założenia "Żegoty"
Briefing poświęcony uroczystości i rocznicy powstania "Żegoty" zorganizował w poniedziałek pełnomocnik premiera ds. dialogu międzynarodowego, ostatni żyjący członek Rady Pomocy Żydom Władysław Bartoszewski.2012-12-03 15:10:31
Podkarpackie: odkryto narzędzia sprzed kilku tysięcy lat
Jak poinformowała PAP kierująca badaniami Joanna Ligoda z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, podczas prac archeologicznych prowadzonych na obszarze około 70 arów odkryto ponad 200 obiektów archeologicznych. Wiele z nich to różne jamy o szeroko rozumianym przeznaczeniu gospodarczym.2012-12-03 13:42:17
IOH BOT; [quote:c1d230da8d]Społeczność ta stanowiła stosunkowo niewielki odsetek około 130 tys. miasta, tym bardziej, że pośród Żydów tylko niewielka, około stuosobowa grupa była ortodoksyjna religijnie i wyróżniała się ubiorem. [/quote:c1d230da8d] Bzdura. Bydgoszcz przed II wojną liczyła 147 tys. osób. W tym ok. 2 tys. stanowiła społeczność żydowska. Typowym zjawiskiem dla tej grupy etnicznej było to że zasymilowali się z resztą społeczeństwa jeszcze w czasie istnienia II Rzeszy. Te rzekome 100 osób, to byli Starozakonni, lub Chasydzi. Nie sądzę aby ostateczne dowody na to jaki odłam był zauważalny, znalazł potwierdzenie w dokumentach. [quote:c1d230da8d]Grupa, która napłynęła do Bydgoszczy po 1772 roku, znacznie przerzedziła się po 1870 roku, gdy zniesiono graniczenia w osiedlaniu się Żydów na terenie Cesarstwa Niemieckiego. [/quote:c1d230da8d] Ostatecznie prawo do osiedlania się w granicach miasta zniesiono po Kongresie Wiedeńskim w roku 1815. Przed tą datą obowiązywał w Bydgoszczy przywilej; de non tolerans Judaeis. Zdaje się od roku 1556. Wcześniej diaspora żydowska mieszkała w nieodległym Fordonie. Obecnie w granicach miasta Bydgoszczy.