Sebyła - poeta, który zginął w Katyniu

Czesław Miłosz pisał o Sebyle w "Traktacie poetyckim": "Ostatni wiersz epoki był w druku./A jego autor, Władysław Sebyła,/Lubił wieczorem wyjąć z szafy skrzypce/Kładąc futerał przy tomach Norwida./Haftki munduru wtedy miał rozpięte /(Bo na kolei pracował, na Pradze). /W tym swoim wierszu, jakby testamencie,/ Do Światowida przyrównał ojczyznę./Zbliża się do niej świst i werbli trzask/ Od równin wschodu i równin zachodu/ A ona śni o brzęku swoich pszczół,/O popołudniach w hesperyjskich sadach. /Czy za to strzelą w tył głowy Sebyle/ I pochowają go w smoleńskim lesie?". Noblista odbierając literackiego Nobla, wymienił nazwisko Sebyły, publicznie podnosząc kwestię polskich literatów zamordowanych przez NKWD.

Władysław Sebyła urodził się 6 lutego 1902 r. w Kłobucku koło Częstochowy, ale rodzina wkrótce przeniosła się do Sosnowca, gdzie przyszły poeta się wychowywał. Szczęśliwe dzieciństwo przerwała śmierć matki. Ojciec ożenił się po raz drugi, ale stosunki Władysława i jego brata z macochą okazały się bardzo trudne. Młodszy z braci opuścił rodzinny dom już w wieku 14 lat, Władysław zrobił to dopiero po maturze. Z usposobienia wrażliwy i introwertyczny Sebyła zaczął pisać wiersze jako ośmiolatek. Był wszechstronnie uzdolniony, malował, grał na skrzypcach i fortepianie, komponował.

Ironią losu jest fakt, iż Sebyła - zdeklarowany pacyfista - trzy razy zakładał mundur i walczył. Po raz pierwszy jako nastolatek, w 1919 roku, kiedy wspólnie z większością kolegów ze swojej klasy wziął udział w pierwszym powstaniu śląskim. Aby walczyć sfałszo­wał świadectwo urodzenia, dodając sobie dwa lata. W 1920 r. wziął udział jako ochotnik w wojnie z bolszewicką Rosją. Maturę zdał dopiero w 1921 r., potem rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki War­szawskiej, ale po roku przeniósł się na polonistykę na UW. Podczas studiów zarabiał jako urzędnik Pocztowej Kasy Oszczędności.

Sebyła jako poeta zadebiutował stosunkowo późno, a jego kariera zamknęła się w okresie ledwie jednej dekady. Rozgłos zdobył tomikami "Pieśń szczurołapa" (1930) i "Koncert egzotyczny" (1934). W 1938 roku ukazały się "Arkusz poetycki nr 6" i "Obrazy myśli", które przyniosły Sebyle miano poety katastroficznego. W tym samym roku Polska Akademia Literatury odznaczyła go Złotym Wawrzynem Akademickim. Od 1924 r. związany z kołem literackim "Złocień", od 1927 r. Sebyła należał do grupy Kwadryga.

Przez pewien czas prowadził również własną audycję w polskim radiu, która budziła spore emocje. Jeden z recenzowanych poetów poczuł się na tyle dotknięty, iż wytoczył Sebyle proces. Sąd skazał pisarza na dwa tygodnie aresztu w zawieszeniu i grzywnę w wysokości 50 tys. złotych. Sebyła przyjaźnił się z Karolem Szymanowskim i Czesławem Miłoszem, w jego domu częstymi gośćmi byli Konstanty Ildefons Gał­czyński, Stanisław Ryszard Dobrowolski i Krzysztof Kamil Baczyński. Sebyła jest jednym z bohaterów powieści "Wspólny pokój" Zbigniewa Uniłowskiego, gdzie występuje jako Brocki.

Wojciech Bonowicz, który przygotował w zeszłym roku wydanie wyboru poezji Sebyły we wrocławskim Biurze Literackim (tomik "Dialog w ciemności"), podkreśla we wstępie, że wiersze Sebyły wywarły wpływ na wczesną twórczość Miłosza i Baczyńskiego, inspirował się nim też Gajcy. "Najmocniej przejmują mnie te jego wiersze, w których Sebyła jest najbardziej enigmatyczny. Szczytowym osiągnięciem jest tu cykl +Osiem nokturnów+: wizja świata zmęczonego istnieniem, zapadającego się w +nienasyconą czerń+, w nicość. Co rusz dobiega zeń jakiś krzyk, płacz - bezradna zapowiedź nadciągającego nieszczęścia. Katastrofizm Sebyły jest stosunkowo mało ekspresyjny, ale za to totalny: katastrofa jest zasadą świata. Na tym tle przejmująco brzmią jego modlitwy i antymodlitwy: "Ojcze nasz, którego nie ma..."+ - pisał Bonowicz.

Jako podpo­rucznik rezerwy Sebyła został zmobilizowany 28 sierpnia 1939 r. z przy­działem do 13. Pułku Piechoty "Dzieci Krakowa" z Pułtuska w składzie 8. Dywizji Piechoty Armii "Mo­dlin". Odkomenderowany do wzmocnienia Korpusu Ochrony Pogranicza w Hancewiczach koło Łunińca, dostał się po 17 września 1939 r. do niewoli ra­dzieckiej. Internowany w obozie oficerskim w Starobielsku, w kwietniu 1940 r. został rozstrze­lany przez NKWD w Charkowie. W 2007 r. poeta został mianowany pośmiertnie porucznikiem.

"Tragiczna śmierć Sebyły zdeterminowała potoczny odbiór jego twórczości. Cały eschatologiczny patos został ujęty w nawias katyńskiego męczeństwa. Tymczasem Sebyła zasługuje na czytanie i poza kontekstem narodowej martyrologii, jako poeta uniwersalny i sugestywny" - podsumowuje Wojciech Bonowicz. (PAP)

aszw/ abe/

Dyskusja na dany temat:

Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >

Najświeższe wiadomości IOH News: