S. Korboński spocznie w Świątyni Opatrzności Bożej

Stefan Korboński urodził się w 1901 r. w Praszce (pow. wieluński) w rodzinie sekretarza sądowego. W 1917 roku znalazł się w szeregach Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1918 r. brał udział w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich w Częstochowie i w obronie Lwowa. Dwa lata później podczas wojny polsko-bolszewickiej był sierżantem w formowanym ochotniczym pułku piechoty. Walczył w III powstaniu śląskim w 1921 roku.

Ukończył w 1925 roku prawo na uniwersytecie poznańskim i w 1930 r. założył w Warszawie wraz ze swoim krewnym Zygmuntem Gralińskim kancelarię adwokacką. Do klientów kancelarii należał m.in. śląski koncern Wspólnota Interesów. Stefan Korboński przygotowywał umowę na budowę w Warszawie wieżowca dla firmy Prudential. Był też radcą prawnym Banku Handlowego w Warszawie.

Korboński zaangażował się w działalność ruchu ludowego z przekonania, że - jak pisał - największy potencjał dla przyszłości Polski ma warstwa chłopska. Nie bez znaczenia dla politycznego wyboru Korbońskiego była jego bliska znajomość z Zygmuntem Gralińskim, działaczem i posłem Polskiego Stronnictwa Ludowego Wyzwolenie.

W 1930 roku Korboński towarzyszył jako asystent jednemu z czołowych działaczy ludowych Kazimierzowi Bagińskiemu podczas organizacji kongresu Centrolewu w Krakowie. Opublikował protest przeciw skreśleniu Bagińskiego z listy wyborczej. Zygmunt Graliński podjął się obrony Bagińskiego w procesie brzeskim, zaś Stefan Korboński towarzyszył w drodze do granicy udającemu się na emigrację Bagińskiemu. Za namową Bagińskiego oraz innego czołowego polityka ludowego Macieja Rataja Stefan Korboński zaczął brać aktywny udział w działalności politycznej w Stronnictwie Ludowym, powstałym w 1931 roku. Został prezesem SL w Łomży, a w 1936 roku prezesem SL w województwie białostockim.

W 1938 roku poślubił Zofię Ristau, która była jego najbliższą współpracowniczką w dalszej działalności politycznej.

W wrześniu 1939 r. nie został zmobilizowany, ale już jesienią tego roku zaangażował się w tworzenie konspiracji. Brał udział w spotkaniach z generałem Michałem Tokarzewskim - Karaszewiczem, organizującym Służbę Zwycięstwu Polski, przekształconą później w Związek Walki Zbrojnej a następnie w Armię Krajowa. Jako bliski współpracownik Macieja Rataja zastępował go w politycznej reprezentacji stronnictw – Głównej Radzie Politycznej przy SZP.

Po aresztowaniu i zamordowaniu przez Niemców w 1940 roku Rataja był Korboński przedstawicielem SL w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym do kwietnia 1941 r. Otrzymał wówczas od komendanta ZWZ gen. Stefana Roweckiego „Grota” funkcję pełnomocnika do spraw walki cywilnej. Korboński stanął na czele Kierownictwa Walki Cywilnej. Po połączeniu KWC z Kierownictwem Walki Konspiracyjnej w nową strukturę: Kierownictwo Walki Podziemnej (lipiec 1943) Korboński został szefem komórki oporu społecznego.

Kierownictwo Walki Cywilnej opublikowało m.in. 10 przykazań walki cywilnej, a także protest przeciwko niemieckiej akcji eksterminacji Żydów i wydało ostrzeżenie, że szantaże i denuncjacje Żydów będą karane z całą surowością. W warunkach okupacyjnych oznaczało to wydawanie i wykonywanie wyroków śmierci. KWC pod przewodnictwem Korbońskiego prowadziło również akcję zmierzająca do sabotowania kontyngentów oraz uchylania się od pracy przymusowej na rzecz Niemiec. Prowadziło też akcje propagandowe takie jak wydanie sfałszowanego numeru wydawanego przez Niemców „Nowego Kuriera Warszawskiego” a także transmisja przez niemieckie uliczne megafony patriotycznej audycji i nadanie hymnu narodowego.

Stefan Korboński zorganizował łączność radiową cywilnego podziemia z rządem RP w Londynie. Dzięki temu było możliwe przekazywanie informacji z okupowanego kraju dla pracującej w Wielkiej Brytanii a rzekomo nadającej z Polski rozgłośni "Świt".

Drogą radiową Korboński informował polskie władze m.in. o zagładzie Żydów i powstaniu w getcie warszawskim oraz o informacjach uzyskanych od Kazimierza Skarżyńskiego, sekretarza generalnego PCK, który był w Katyniu po ujawnieniu grobów polskich oficerów.

Podczas powstania warszawskiego Korboński został mianowany szefem departamentu spraw wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj.

Po aresztowaniu w marcu 1945 roku przez NKWD 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego i wywiezieniu ich do Moskwy Stefan Korboński pełnił obowiązki delegata rządu na Kraj, odtwarzał też Radę Jedności Narodowej.

17 maja 1945 roku jako delegat rządu wraz z Radą Jedności Narodowej wydał odezwę polityczną, która wzywała Polaków do oporu wobec „samozwańców z Lublina” oraz niebrania udziału w strukturach propagandy i bezpieczeństwa władz komunistycznych. 27 maja 1945 roku Korboński wraz z delegatem sił zbrojnych płk Janem Rzepeckim wydał odezwę do żołnierzy podziemia, wzywającą do zaniechania walki i wzięcia udziału w odbudowie kraju.

Konsekwencją wycofania się Stronnictwa Ludowego z Rady Jedności Narodowej, było złożenie przez Korbońskiego dymisji ze stanowiska pełniącego obowiązki Delegata Rządu. Był nim do 27 czerwca 1945 roku. W nocy z 28 na 29 czerwca został aresztowany wraz żoną przez NKWD. Był przesłuchiwany także przez pułkownika UB Józefa Różańskiego.

Po interwencji Stanisława Mikołajczyka, wówczas wicepremiera, został po miesiącu wypuszczony na wolność. Odtąd był aktywnym działaczem Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przewodniczył komisji prawniczej PSL, interweniował w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego w sprawie aresztowanych i więzionych członków PSL. W 1947 roku został wybrany posłem. 21 lutego 1947 r. w mowie sejmowej domagał się zwolnienia aresztowanych i skazanych członków podziemia oraz amnestii dla tych, którzy się ujawnią.

W PSL objął w styczniu 1946 r. stanowisko szefa warszawskiej struktury partii, w 1946 roku został członkiem Rady Naczelnej PSL, od lutego 1947 był członkiem Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL. Latem 1947 r. otrzymywał wiarygodne informacje, że ma być aresztowany i sądzony za rzekome wydawanie przez KWC polecenia likwidowania podczas wojny komunistów. Takie oskarżenie groziło wyrokiem śmierci. W tej sytuacji Stefan Korboński wraz żoną zdecydowali się na emigrację.

W listopadzie 1947 roku Korbońscy potajemnie opuścili Polskę na pokładzie statku. Jeszcze w tym samym miesiącu poprzez Szwecję i Wielką Brytanię przybyli do Stanów Zjednoczonych.

Stefan Korboński był działaczem emigracyjnego PSL, a po konflikcie z Mikołajczykiem - PSL Odłamu Jedności Narodowej. Zaangażował się w działalność antykomunistyczną. Był współzałożycielem powstałego w 1951 roku Europejskiego Zgromadzenia Narodów Ujarzmionych (ACEN). Przewodniczył w tej strukturze delegacji polskiej i był przez wiele lat przewodniczącym komitetu generalnego ACEN.

Jako polityk emigracyjny i działacz antykomunistyczny Stefan Korboński był rozpracowywany i inwigilowany przez służby bezpieczeństwa PRL.

W 1954 r. Korboński wydał książkę „W imieniu Rzeczpospolitej”. Kolejne książki jego autorstwa to: „W imieniu Kremla”, „W imieniu Polski Walczącej” oraz „Polskie Państwo Podziemne”.

Stefan Korboński zmarł w 1989 r. w Waszyngtonie. Został pochowany na cmentarzu w Doylestown, należącym do Narodowego Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej (Amerykańska Częstochowa).

Pośmiertnie został odznaczony Orderem Orła Białego. Instytut Yad Vashem przyznał mu tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.

Tomasz Stańczyk (PAP)

Dyskusja na dany temat:

Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >

Najświeższe wiadomości IOH News: