Pierwsze SPA z pułapkami...

Książę Henryk V Gruby w łaźni stracił zdrowie, Leszek Biały życie, a Henryk Brodaty został kaleką.

Zazwyczaj łaźnie i zabiegi pielęgnacyjne cieszyły się wśród władców dużym powodzeniem. Jednak bywały miejscem niebezpiecznym. W 1227 roku podczas międzydzielnicowego wiecu książę krakowski Leszek Biały i książę wrocławski Henryk Brodaty w łaźni leczyli skutki suto zakrapianej uczty. Właśnie wtedy zostali napadnięci przez wojska księcia pomorskiego - Świętopełka.

"Niektórzy naukowcy sugerują, że gdyby zamiast w łaźni, siedzieli stosownie przyodziani w obozie, uniknęliby tak tragicznych konsekwencji. Mieli być tylko porwani dla wymuszenia ustępstw, a nie okaleczeni czy zabici” – opowiadała dr Agnieszka Sobczak z Instytutu Ekologii i Ochrony Środowiska UMK podczas kwietniowego XI Festiwalu Nauki i Sztuki w Toruniu.

Ofiarą przyjemności zażywanych w łaźni stał się również Henryk V Gruby, którego w 1293 roku właśnie z łaźni porwał książę Henryk Głogowski. "Bez kąpieli nie mógł obyć się również Kazimierz Wielki i to nawet podczas choroby. Podobno łaźnia w Sandomierzu miała się przyczynić do jego śmierci. Osłabiony złamaniem nogi, którego doznał na polowaniu, prawdopodobnie właśnie po zażyciu kąpieli w łaźni nabawił się zapalenia płuc i zmarł w listopadzie 1370 roku” – przypomniała dr Sobczak.

Udogodnienia, takie jak wanny czy natryski, nie są jednak wcale wynalazkiem średniowiecznym. W Atenach istniały one już w V w. p.n.e. W Egipcie odkryto toaletę, datowaną na 350 rok p.n.e. Z kolei w III wieku p.n.e. jeden z władców z Dynastii Han został pochowany z własnym sedesem.

"Grecy mieli zwyczaj mycia się przed modlitwą, przed złożeniem ofiar bogom, przed wyruszeniem w daleką podróż. Do oczyszczającej kąpieli zobowiązani byli również żałobnicy po zakończonej ceremonii pogrzebowej” – opisywała dr Sobczak.

Bardzo przestrzeganym zwyczajem była wieczorna kąpiel tuż przed wieczerzą. Był to tak poważany zwyczaj, że stosował się do niego nawet znany ze swojego niechlujstwa Sokrates. "Pod presją tego obyczaju przed proszoną wieczerzą przełamywał swój wstręt do wody” – przypomniała prelegentka.

Płatne łaźnie publiczne w Rzymie zaczęły powstawać w połowie II wieku p.n.e. 200 lat później Marek Agrypa dokonał ich spisu i doliczył się ich w mieście 170. Później wzniósł swoje własne termy, a za jego przykładem poszli władcy rzymscy. "Z czasem każdy cesarz, by zyskać przychylność ludu, budował jakąś elegancką łaźnię” – mówiła dr Sobczak.

Luksusowe łaźnie wznoszone przez cesarzy Nerona, Konstantyna czy Karakalli były tak ogromne, że mogły pomieścić jednocześnie nawet 3 tysiące osób. "Były wyposażone w sale do gimnastyki, boiska sportowe, biblioteki, nawet gabinety kosmetyczne. Były to takie starożytne SPA” – opisywała dr Sobczak.

Upadek łaźni rzymskich spowodowała przede wszystkim fatalna kondycja samego Imperium Rzymskiego, które było nękane problemami wewnętrznymi i najazdami barbarzyńców. Jednak – jak powiedziała dr Sobczak - nieprzeciętna rolę odegrał nowy czynnik - chrześcijaństwo.

"Pierwsi chrześcijanie byli Żydami, wywodzili się więc z kultury, która miała w swoich prawach religijnych nakaz czystości zarówno ze względów zdrowotnych i społecznych” – wyjaśniała. Łaźnia rytualna wymagana była jako czynnik potrzebny do zmycia z siebie grzechów.

Jak przypomniała, z końcem pierwszego wieku naszej ery chrześcijanie zaczęli odchodzić od specyficznych dla kultury żydowskiej nakazów i zakazów, które dotyczyły sposobu odżywiania, obrzezania, szabatu, a stopniowo odrzucili także żydowski kodeks oczyszczania.

W średniowiecznej Europie najczystszym miejscem była Hiszpania, która wówczas znajdowała się pod panowaniem Arabów. "W islamie dbałość o higienę osobistą stanowiła bardzo ważny nakaz religijny, dlatego arabska Hiszpania obfitowała w baseny i fontanny. Kiedy chrześcijanie zdobyli Kordobę w 1236 roku w mieście funkcjonowało 300 łaźni tureckich, a także zasilane zimną i ciepłą wodą prywatne łazienki” – opowiadała prelegentka.

Wbrew temu, co nam się może wydawać - tłumaczyła prelegentka - w średniowieczu nagość nie była niczym gorszącym, dlatego do łaźni zazwyczaj udawano się zakrywając intymne części ciała jedynie ręcznikiem, a nawet samymi dłońmi. "Obyczaj ten był praktyczny, bo zabezpieczał przed utratą przyodziewku, pozostawianego w łaźni” - wyjaśniła dr Sobczak. Niewiele się zmieniło od tamtych czasów...

Ewelina Krajczyńska (PAP Life)

agt/ zig/

Dyskusja na dany temat:

Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >

Najświeższe wiadomości IOH News: