Litwa: 210. rocznica cmentarza na Rossie

"Przy okazji rocznicy chcemy przypomnieć społeczeństwu o skarbie, jaki posiadamy w zasięgu ręki i zachęcić do odwiedzania tego pomnika historii i architektury" - powiedziała PAP Audrone Viszniauskiene z Departamentu Dziedzictwa Kulturowego litewskiego Ministerstwa Kultury.

Jednakże, jak zauważył w tym tygodniu dziennik "Lietuvos Żinios", "cmentarz popada w ruinę". "Wiele pomników grozi zawaleniem, może w każdej chwili spaść na odwiedzających nekropolię. Brakuje koncepcji porządkowania cmentarza, a propozycje organizacji społecznych i poszczególnych entuzjastów zalegają w biurkach urzędników" - czytamy w publikacji.

Problem Rossy polega na tym, że obiekt ten nie ma gospodarza. Formalnie należy on do samorządu wileńskiego, ale władze miasta mówią, że w ich gestii leży tylko sprzątanie i wywóz śmieci, a ochrona zabytków nie należy do nich.

Departament Dziedzictwa Kulturowego przyznaje, że dbanie o cmentarz jest dużym wysiłkiem finansowym i sam samorząd temu nie podoła. Ale, jak zaznacza Viszniauskiene, "bez wniosku samorządu, który nie zdaje sobie sprawy z wartości tej nekropolii, nie da się znaleźć potrzebnych funduszy".

"Rossa to największa nekropolia Litwy XIX i drugiej połowy XX wieków, pomnik integracji kulturalnej. Większość nazwisk osób tu pochowanych znana jest nie tylko na Litwie" - napisał "Lietuvos Żinios".

Dziennik przypomina, że w XIX wieku Wilna miastem było wielonarodowym i wielokulturowym, i to znajduje odzwierciedlenie na cmentarzu.

Na Rossie spoczywa serce marszałka Józefa Piłsudskiego. Pochowany tu jest też twórca niepodległości litewskiej - Jonas Basanaviczius, a także sygnatariusze Aktu Niepodległości Litwy z 1919 roku. Są też groby żołnierzy polskich i litewskich, którzy zginęli we wzajemnej walce o Wilno w 1919-1920 roku. Spoczywa tu Mikalojus Ciurlionis litewski kompozytor i malarz, który studiował w Warszawie; spoczywają profesorzy Uniwersytetu Stefana Batorego, architekt Antoni Wiwulski, malarze Franciszek Gucewicz i Franciszek Smuglewicz, są groby dwojga dzieci Stanisława Moniuszki, a także wielu innych osób zasłużonych dla Litwy, Polski i Wilna.

"Za cara oficjalnym językiem był język rosyjski, dlatego mieszkającym tu Litwinom, katolikom, bliższy stał się język polski. Poza tym, większość księży było Polakami. (...)Cmentarz na Rossie - to pomnik kultury państwa litewskiego i powinien jednoczyć, a nie dzielić przedstawicieli różnych narodowości" - czytamy na łamach "Lietuvos Żionios".

"Wartość tego cmentarza polega na tym, że jest on autentyczny, taki, jakim był kiedyś. Nie zmieniał się z biegiem lat" - mówi Audrone Viszniauskiene.

Zdecydowana większość krewnych osób, które tu spoczywają, albo zginęła w czasie wojny, albo została wywieziona na Sybir, lub po wojnie wyjechała do Polski. Grobów nikt nie odwiedzał. W 1965 roku władze radzieckie w ogóle zamknęły cmentarz dla pochówków, prawdopodobnie z nadzieją, że cmentarz przestanie istnieć.

"Paradoksalnie dzięki temu mamy dzisiaj autentyczny cmentarz taki, jaki istniał jeszcze w pierwszej połowie XX wieku" - mówi Viszniauskiene.

Jednak, jak zaznacza, sytuacja cmentarza staje się coraz bardziej dramatyczna. "Jeżeli teraz nie zadbamy o ten pomnik historii, za dziesięć lat nie będzie już do czego wracać" - ocenia.

51 nagrobków na Rossie zostało wpisanych do państwowego rejestru pomników o szczególnej wartości, ale o stan nekropolii, jak na razie, troszczą się jedynie polskie organizacje społeczne, które za pieniądze pozyskane w Polsce prowdza renowacje. W ciągu ostatnich 20 lat odnowiono blisko 60 obiektów.

"To bardzo niewiele, uwzględniając fakt, że ponad 100 pomników wymaga natychmiastowej renowacji. Niektóre po prostu się sypią" - mówi Alicja Klimaszewska przewodnicząca Społecznego Komitetu Opieki nad Stara Rossą.

Cmentarz na Rossie został założony w 1801 roku i poświęcony 6 maja tegoż roku. Dzisiejszy tworzą Stara Rossa, Nowa Rossa i Cmentarzyk Wojskowy z mauzoleum Matki i Serca Syna. Ogólna powierzchnia cmentarza wynosi 10,8 ha. W 1969 roku władze radzieckie wpisały Rossę do rejestru zabytków narodowych Litwy, podlegających ochronie państwa. Dokonano wtedy inwentaryzacji nagrobków, pomników, grobowców. Ogółem na Rossie jest ich około 26 tys., a w starej części cmentarza - około 13 tys.

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)

Dyskusja na dany temat:

Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >

Najświeższe wiadomości IOH News: