130 lat temu urodził się Karol Szymanowski

Kompozytor skomponował kilkadziesiąt dzieł - solowych, kameralnych, symfonicznych i wokalno-instrumentalnych. Muzyka Szymanowskiego - zapomniana po II wojnie światowej - obecnie powraca do światowego repertuaru, wykonują i nagrywają ją najlepsi artyści.

Karol Szymanowski urodził się 3 października 1882 r. we wsi Tymoszówka na środkowej Ukrainie. Pochodził z rodziny o tradycjach szlacheckich. Rozpoczął naukę muzyki pod kierunkiem ojca, kontynuował ją u lokalnego nauczyciela muzyki, wielkiego miłośnika romantyzmu Gustawa Neuhausa, który odkrył u Szymanowskiego talent kompozytorski. Następnie studiował w Warszawie u Zygmunta Noskowskiego.

Kompozycje Szymanowskiego nawiązywały do romantyzmu. Jego I Sonata c-moll, dedykowana w 1904 r. przyjacielowi Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi, została okrzyknięta przez warszawskich krytyków muzycznych dziełem największego talentu muzycznego w Polsce od śmierci Chopina.

W 1905 r. wraz z trzema innymi polskimi kompozytorami - Ludomirem Różyckim, Apolinarym Szeluto i Grzegorzem Fitelbergiem - Szymanowski założył w Berlinie Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich, nazwaną "Młodą Polską w muzyce". Artyści, zainspirowani modernizmem, szczególnie twórczością Richarda Straussa, wydawali i promowali własną muzykę. Na koncertach organizowanych przez spółkę grano m.in. Uwerturę koncertową Szymanowskiego.

Modernistyczne kompozycje twórcy zdobyły uznanie za granicą. W 1912 r. Szymanowski zawarł kontrakt z firmą Universal Edition w Wiedniu, który zresztą często odwiedzał, podobnie jak Berlin. Bywał też w Zakopanem, które stało się miejscem szczególnie bliskim kompozytorowi pod koniec jego życia, gdy chorował na gruźlicę. Szymanowski wynajmował tam Willę "Atma", gdzie dziś mieści się poświęcone artyście muzeum. Jego pobyty w Zakopanem miały wpływ na twórczość, artysta wprowadzał do swoich kompozycji elementy polskiego folkloru, chętnie czerpał z motywów podhalańskich i kurpiowskich.

W 1914 r., po tajemniczym samobójstwie Jadwigi Janczewskiej - malarki i narzeczonej Witkacego, którą podejrzewano o romans z Szymanowskim - kompozytor udał się do Francji. Zetknął się tam z modnym wówczas impresjonizmem, szczególnie z twórczością Claude'a Debussy'ego. Okres I wojny światowej spędził w Tymoszówce. Po utracie rodzinnego majątku w czasie rewolucji bolszewickiej, Szymanowscy przenieśli się do Warszawy.

Lata 20. to okres szczególnie płodny w karierze kompozytora, skomponował kilkanaście utworów, m.in. cztery cykle pieśni, cykl miniatur fortepianowych i swoją najbardziej znaną operę "Król Roger". Kilkakrotnie odwiedził Stany Zjednoczone, gdzie odniósł ogromny sukces. W 1927 r. został dyrektorem Warszawskiego Konserwatorium Muzycznego.

Lata postępu choroby Szymanowskiego zbiegły się z jego trudną sytuacją finansową. W poszukiwaniu źródła zarobku muzyk skomponował w 1932 r. słynną IV Symfonię koncertującą z myślą o sobie jako wykonawcy solowej partii fortepianu. Nie mając stałych dochodów, koncertował w całej Europie.

Szymanowski był homoseksualistą. Do wątków homoseksualnych nawiązuje jego opera "Król Roger", ukończona w 1924 r. Tę samą tematykę poruszała napisana przez Szymanowskiego powieść "Efebos", którą artysta dedykował 15-letniemu Borisowi Kochno. U niego właśnie badaczka twórczości Szymanowskiego, Teresa Chylińska, odnalazła jedyny zachowany rozdział tej powieści.

Szymanowski zmarł 29 marca 1937 r. w Lozannie. Jest pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce w Krakowie. Jego serce spłonęło w 1944 r. podczas Powstania Warszawskiego w kaplicy sióstr sercanek w kościele św. Krzyża.

Rok 2007 obchodzony był - na mocy decyzji Sejmu - jako Rok Karola Szymanowskiego. Premiera opery "Król Roger" w reżyserii Davida Pountneya uświetniła inaugurację polskiej prezydencji 1 lipca 2011 r. w Radzie Unii Europejskiej. W rolę Króla Rogera wcielił się Scott Hendricks, Olga Pasiecznik wykonała partię Roksany.

"Król Roger", zwany "dramatem sycylijskim", jest drugą operą Szymanowskiego, po ukończonej w 1913 r. "Hagith". Korzeni "Króla Rogera" należy szukać w podróżach, które kompozytor odbywał w latach 1910-14 na południe Europy oraz do Afryki Północnej. Pomysł skomponowania opery zrodził się w 1918 r., podczas spotkania z kuzynem Jarosławem Iwaszkiewiczem, który napisał do niej libretto.(PAP)

mce/ hes/

Dyskusja na dany temat:

Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >

Najświeższe wiadomości IOH News: