Kalendarz rocznic 24-30 września 2012

24 września

-----------

1621 – W czasie wyprawy chocimskiej przeciwko Turkom zmarł hetman wielki litewski i wojewoda wileński Jan Karol Chodkiewicz.

1816 - W Warszawie w wyniku wypadku (stratowany przez konia na Placu Saskim) zmarł gen. Michał Sokolnicki, inżynier, uczestnik wojny z Rosją w 1792 r. i Powstania Kościuszkowskiego.

1821 - W miejscowości Laskowo-Głuchy urodził się Cyprian Norwid, poeta, prozaik, dramatopisarz, rzeźbiarz, malarz i rysownik.

1856 - W Martynówce koło Kaniowa na Ukrainie urodził się Ludwik Waryński, działacz i ideolog polskiego ruchu socjalistycznego, twórca Międzynarodowej Socjalno-Rewolucyjnej Partii "Proletariat" - pierwszej polskiej partii robotniczej.

1896 - W Warszawie urodził się Tadeusz Sygietyński, kompozytor, dyrygent, założyciel zespołu "Mazowsze".

1914 - W Warszawie urodził się Andrzej Panufnik, kompozytor, dyrygent.

1918 – W Dzikowie pod Tarnobrzegiem urodził się Hieronim Dekutowski, „Zapora”, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny, legendarny dowódca oddziałów partyzanckich AK i WiN; skazany przez władze komunistyczne na karę śmierci, stracony 7 marca 1949 r. w więzieniu MBP na warszawskim Mokotowie.

1922 – Odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego I kadencji. (90)

1926 - Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o utworzeniu przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe.

1939 - Niemiecki ostrzał artyleryjski Warszawy zniszczył liczne urzędy i zabytki; ustała praca elektrowni i filtrów.

1980 - W Sądzie Wojewódzkim w Warszawie został złożony wniosek o rejestrację NSZZ "Solidarność" z siedzibą w Gdańsku.

1980 – W Warszawie odbyło się pierwsze od 1967 r. posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu.

1986 – Premiera filmu „Imię róży” w reżyserii Jeana-Jacques'a Annauda.

2004 – Premiera filmu „Mój Nikifor” w reżyserii Krzysztofa Krauze.

2010 – W Krakowie pod Rynkiem Głównym otwarto podziemną ekspozycję i jednocześnie trasę turystyczną "Śladami europejskiej tożsamości Krakowa".

25 września

-----------

1648 – Powstanie Chmielnickiego: Pod Piławcami wojska polskie poniosły klęskę w starciu z armią kozacko-tatarską.

1866 - W Warszawie zmarł hrabia Fryderyk Skarbek, ekonomista, prof. Uniwersytetu Warszawskiego, pisarz i publicysta.

1902 - W Warszawie urodziła się Hanka Ordonówna, piosenkarka, aktorka, tancerka. (110)

1912 – W Skierniewicach urodziła się Jadwiga Kuryluk, aktorka, żołnierz AK, uczestniczka Powstania Warszawskiego. (100)

1919 – W Karpętnej na Zaolziu urodził się Stanisław Hadyna, kompozytor, dyrygent, pisarz, założyciel i wieloletni kierownik Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk".

1921 - We Lwowie Stefan Fedak, należący do ukraińskiej konspiracyjnej organizacji bojowej, dokonał nieudanego zamachu na Józefa Piłsudskiego.

1926 - W Łodzi urodził się Tadeusz Pluciński, aktor.

1930 – W Starachowicach urodził się Bogusz Bilewski, aktor.

1931 - W wyniku obrażeń doznanych w wypadku samochodowym koło Ostrowa Wielkopolskiego zmarł Aleksander Skrzyński, dyplomata, minister spraw zagranicznych, w latach 1925-1926 premier RP.

1939 - Przygotowanie do niemieckiego szturmu generalnego na Warszawę - najsilniejsze podczas oblężenia bombardowanie lotnicze i artyleryjskie miasta.

1939 - Na Helu bateria nadbrzeżna im. H. Laskowskiego podjęła zwycięski pojedynek z niemieckimi pancernikami szkolnymi "Schlesien" i "Schleswig-Holstein".

1940 – W niemieckim szpitalu w Bielawie zmarł komandor Stefan Frankowski, w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowódca Morskiej Obrony Wybrzeża; po kapitulacji Helu przetrzymywany m.in. w oflagu VIII B Silberberg (Srebrna Góra).

1944 - W czasie Powstania Warszawskiego zginął ppor. AK Eugeniusz Lokajski "Brok", przedwojenny lekkoatleta, w latach 30. należący do światowej czołówki oszczepników, olimpijczyk z Berlina (1936); autor ponad 850 fotografii dokumentujących walkę i życie codzienne warszawskich powstańców.

1946 - Powstał Komitet Porozumiewawczy Organizacji Demokratycznych Polski Podziemnej.

1950 - W Dobromierzu na Dolnym Śląsku urodził się Stanisław Szozda, kolarz szosowy, medalista mistrzostw świata i igrzysk olimpijskich, zwycięzca "Wyścigu Pokoju".

1953 - Władze komunistyczne aresztowały prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego.

1954 – W Warszawie urodził się Jacek Skubikowski, wokalista, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów piosenek.

1962 – W Warszawie urodził się Dariusz Wdowczyk, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski; trener. (50)

1965 - Premiera filmu "Popioły" w reżyserii Andrzeja Wajdy.

1966 - TVP nadała pierwszy odcinek serialu "Czterej pancerni i pies" w reżyserii Konrada Nałęckiego.

1967 - W Londynie zmarł gen. Stanisław Sosabowski, organizator i dowódca słynnej 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, na czele której walczył w 1944 r. pod Arnhem. (45)

1972 – W Warszawie zmarł Aleksander Kobzdej, malarz, grafik, scenograf. (40)

1997 – W Skolimowie zmarła Maria Modzelewska, aktorka. (15)

26 września

-----------

1867 – W majątku Poznajów koło Witebska urodził się Józef Leśniewski, generał WP, dowódca 3. Dywizji Strzelców I Korpusu Polskiego w Rosji (1917-1918), w latach 1919-1920 minister spraw wojskowych i członek Rady Obrony Państwa. (145)

1878 – W Warszawie przy placu Tłomackie uroczyście otwarto Wielką Synagogę. 16 maja 1943 r. po stłumieniu Powstania w warszawskim getcie została ona wysadzona w powietrze na rozkaz gen. SS Jurgena Stroopa.

1908 – W Bezdanach pod Wilnem Organizacja Bojowa PPS dowodzona przez Józefa Piłsudskiego przeprowadziła akcję na rosyjski wagon pocztowy, w wyniku której zdobyto ponad 200 tys. rubli.

1939 - Armia Czerwona zajęła Zamość.

1939 - Kapitulacja oddziałów Frontu Północnego zakończyła drugą bitwę pod Tomaszowem Lubelskim.

1939 - Naczelny Wódz marsz. Edward Śmigły-Rydz wydał ostatni rozkaz dla dowódcy Armii "Warszawa" gen. Juliusza Rómmla, w którym dziękował wszystkim żołnierzom za bohaterską obronę stolicy.

1946 - Rada Ministrów na wniosek marszałka Michała Roli-Żymierskiego pozbawiła obywatelstwa polskiego ponad 70 dowódców Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy przystąpili do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Wśród nich znalazł się gen. Władysław Anders.

1946 - W Warszawie urodziła się Barbara Toruńczyk, publicystka, w latach 1977-1979 sekretarz redakcji niezależnego kwartalnika "Zapis", od 1983 r. redaktor naczelny "Zeszytów Literackich".

1978 - Zmarł Jan Parandowski, prozaik, eseista, tłumacz, znawca kultury starożytnej Grecji i Rzymu.

1981 - W Gdańsku rozpoczęła się druga tura I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "Solidarność".

1987 - Wiceprezydent USA George Bush rozpoczął w Polsce oficjalną wizytę. (25)

1991 - W Gdańsku zmarł Jerzy Afanasjew, poeta, reżyser, współzałożyciel teatru studenckiego Bim-Bom w Gdańsku.

27 września

-----------

1331 - Pod Płowcami doszło do bitwy pomiędzy wojskami Władysława Łokietka a oddziałami Zakonu Krzyżackiego.

1422 – Nad jeziorem Melno koło Grudziądza Polska i Litwa zawarły pokój z Zakonem Krzyżackim. (590)

1533 – W siedmiogrodzkim zamku Somlyo urodził się Stefan Batory, król Polski w latach 1576-1586.

1605 – Pod Kircholmem w okolicach Rygi polsko-litewskie wojska dowodzone przez hetmana Jana Karola Chodkiewicza pokonały armię szwedzką króla Karola IX Sudermańskiego.

1612 - W Krakowie zmarł Piotr Skarga, jezuita, teolog, pisarz i kaznodzieja. (400)

1917 – W Paryżu zmarł Edgar Degas, francuski malarz, grafik i rzeźbiarz. (95)

1932 – W Krakowie urodził się Lucjan Marian Kaszycki, kompozytor, aranżer, pedagog, publicysta. (80)

1939 - W Warszawie powstała konspiracyjna Służba Zwycięstwu Polski, na czele której stanął gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski; SZP stanowiła zalążek przyszłego Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej.

1939 - Dowództwo obrony Warszawy podjęło decyzję o poddaniu miasta.

1939 - Pod Szackiem rozpoczęła się bitwa zgrupowania gen. Wilhelma Orlika-Rueckemanna z Armią Czerwoną, zakończona odejściem oddziałów polskich za Bug.

1942 - Delegatura Rządu powołała z inicjatywy Zofii Kossak i Wandy Krahelskiej-Filipowicz Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom im. Konrada Żegoty, przekształcony 4 grudnia 1942 r. w Radę Pomocy Żydom "Żegota". (70)

1944 - Kapitulacja powstańców warszawskich walczących na Mokotowie.

1956 - Początek procesów uczestników demonstracji poznańskich.

1959 - Premiera filmu "Lotna" w reżyserii Andrzeja Wajdy.

1975 - Zmarł Kazimierz Moczarski, żołnierz AK, dziennikarz, autor "Rozmów z katem".

1981 - W Grudziądzu w wypadku samochodowym zginął Bronisław Malinowski, lekkoatleta, mistrz olimpijski z Moskwy.

1983 - Prokuratura Wojskowa skierowała do sądu akt oskarżenia przeciwko członkom KSS "KOR": Jackowi Kuroniowi, Adamowi Michnikowi, Zbigniewowi Romaszewskiemu i Henrykowi Wujcowi.

1987 - Przebywający w Polsce z oficjalną wizytą wiceprezydent USA George Bush spotkał się z Lechem Wałęsą. (25)

1988 - Mieczysław F. Rakowski został prezesem Rady Ministrów.

1991 - W Warszawie zmarł Stefan Kisielewski, pisarz, kompozytor, krytyk muzyczny, pisarz i felietonista m.in. "Tygodnika Powszechnego".

1991 - W Warszawie zmarł Eryk Lipiński, grafik, karykaturzysta, współzałożyciel i redaktor tygodnika "Szpilki", organizator Muzeum Karykatury w Warszawie.

2002 - Janusz Śniadek został wybrany na nowego przewodniczącego NSZZ "Solidarność", zastępując na tym stanowisku Mariana Krzaklewskiego.

28 września

-----------

1651 - Po bitwie pod Białą Cerkwią podpisana została krótkotrwała ugoda pomiędzy Rzeczpospolitą i Kozakami.

1865 – W Operze Warszawskiej odbyła się prapremiera „Strasznego Dworu” Stanisława Moniuszki.

1873 – W Warszawie urodził się Wacław Berent, powieściopisarz, eseista, tłumacz.

1929 – W Warszawie urodził się Jan Matyjaszkiewicz, aktor.

1930 - W Lublinie urodził się Mieczysław Czechowicz, aktor.

1931 - W Warszawie urodził się Ryszard Kulesza, trener piłkarskiej reprezentacji Polski.

1936 - W Rouvroy we Francji urodziła się Stenia Kozłowska, piosenkarka.

1939 - O godz. 13.15 podpisany został akt kapitulacji Warszawy.

1939 - W Zakroczymiu Niemcy dokonali egzekucji załogi fortu twierdzy "Modlin".

1939 - Gen. Władysław Sikorski objął dowództwo Armii Polskiej we Francji.

1939 - W Moskwie ministrowie spraw zagranicznych Niemiec Joachim von Ribbentrop i ZSRS Wiaczesław Mołotow podpisali niemiecko-sowiecki układ "o granicy i przyjaźni", ustalający linię graniczną na obszarze Polski wzdłuż linii: Pisa-Narew-Bug-San (tzw. II pakt Ribbentrop-Mołotow).

1939 - Armia Czerwona przejęła od Niemców Przemyśl.

1944 – W Moskwie rozpoczęły się rozmowy delegacji KRN i PKWN z władzami sowieckimi.

1953 - Przewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski został bp Michał Klepacz.

1954 - Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa i Głos Ameryki rozpoczęły nadawanie relacji Józefa Światły, byłego wicedyrektora X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, który uciekł na Zachód.

1956 - W Zakopanem urodził się Waldemar Dziki, reżyser, producent filmowy.

1967 – W Polanach pod Radomiem urodził się Włodzimierz Zawadzki, zapaśnik, mistrz olimpijski z Atlanty. (45)

1986 - W Warszawie zmarła Ewa Szelburg-Zarembina, pisarka, autorka utworów dla dzieci.

1987 – W Poznaniu zmarł Roman Brandstaetter, poeta, dramaturg, tłumacz. (25)

2001 – Premiera filmu „Cześć Tereska” w reżyserii Roberta Glińskiego.

2003 - W Krakowie zmarł Tadeusz Zieliński, senator, minister, w latach 1992-1996 Rzecznik Praw Obywatelskich.

2007 - W Lusace w Zambii zmarł kardynał Adam Kozłowiecki, jezuita, więzień obozów koncentracyjnych Auschwitz i Dachau; od 1946 r. przebywał w Rodezji Północnej (obecnie Zambia), gdzie jako misjonarz, a następnie pierwszy metropolita Lusaki, spędził ponad 60 lat. (5)

29 września

-----------

1669 – W Krakowie odbyła się koronacja Michała Korybuta Wiśniowieckiego na króla Polski.

1747 – W Będominie koło Kościerzyny urodził się Józef Wybicki, polityk, pisarz, publicysta, autor hymnu narodowego. (265)

1837 – W Krakowie urodził się Michał Bałucki, komediopisarz, prozaik. (175)

1899 – W Warszawie urodził się Jan Rzepecki, szef Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, komendant Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość".

1911 - W Warszawie urodził się Stanisław Jankowski "Agaton", architekt, urbanista, cichociemny, oficer AK, w Powstaniu Warszawskim dowódca plutonu "Agaton". Po wojnie pracownik Biura Odbudowy Stolicy, współautor planu generalnego zagospodarowania przestrzennego Warszawy, m.in. Trasy W-Z i MDM.

1912 – W Ferrarze urodził się Michelangelo Antonioni, włoski reżyser, scenarzysta i krytyk filmowy. (100)

1916 - Austriackie władze wojskowe przyjęły dymisję Józefa Piłsudskiego z Legionów. Decyzją władz austriackich Legiony Polskie zostały przekształcone w Polski Korpus Posiłkowy.

1932 – W Warszawie urodził się Michał Pawlicki, aktor, reżyser teatralny. (80)

1939 - Do Warszawy wkroczyły pierwsze oddziały niemieckie.

1939 - Kapitulacja załogi twierdzy Modlin.

1941 - W czasie trwającej dwa dni akcji eksterminacyjnej w Babim Jarze Niemcy zamordowali blisko 34 tys. Żydów z Kijowa.

1943 - W Popowie (powiat Lipno) urodził się Lech Wałęsa, działacz opozycji antykomunistycznej, członek Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący NSZZ "Solidarność"; prezydent RP w latach 1990-1995. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1983 r.

1947 – W Poznaniu urodził się Piotr Mroczyk, dziennikarz, działacz opozycji antykomunistycznej, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1989-1994. (65)

1951 - W więzieniu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Racławickiej w Warszawie zmarł ppłk Aleksander Krzyżanowski "Wilk", dowódca Okręgu Wileńskiego AK; aresztowany przez UB i torturowany w czasie śledztwa; formalnego procesu w jego sprawie nigdy nie przeprowadzono.

1967 – Premiera filmu „Jowita” w reżyserii Janusza Morgensterna. (45)

1967 – W Warszawie zmarł Marian Wnuk, rzeźbiarz, pedagog, działacz artystyczny. (45)

1976 - Ukazał się pierwszy numer "Komunikatu KOR" informujący m.in. o represjach władz komunistycznych wobec uczestników protestów z 25 czerwca 1976 r.

1977 - Komitet Obrony Robotników został przekształcony w Komitet Samoobrony Społecznej "KOR". (35)

1984 - Zmarł Jerzy Wasowski, aktor, kompozytor, dziennikarz; wspólnie z Jeremim Przyborą stworzył "Kabaret Starszych Panów".

1986 - Lech Wałęsa powołał Tymczasową Radę NSZZ "Solidarność".

1989 – Premiera filmu „Jeniec Europy” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

2001 - W Warszawie na Placu Bankowym odsłonięto pomnik Juliusza Słowackiego.

30 września

-----------

1632 – Wojska moskiewskie przekroczyły granicę Rzeczypospolitej rozpoczynając wojnę polsko-rosyjską, tzw. wojnę smoleńską (1632-1634). (380)

1700 – W Żarczycach w powiecie chęcińskim urodził się Stanisław Konarski, pedagog, reformator szkolnictwa, poeta, dramaturg, pisarz polityczny, pijar; założyciel Collegium Nobilium w Warszawie.

1849 – W Krakowie urodził się Michał Bobrzyński, historyk, przywódca konserwatystów krakowskich (stańczyków).

1854 – W Krakowie zmarł gen. Józef Chłopicki, uczestnik wojen napoleońskich, wódz naczelny wojsk polskich i dyktator w czasie Powstania Listopadowego.

1911 - W Warszawie zmarł Franciszek Kostrzewski, malarz, ilustrator, karykaturzysta.

1922 – W Warszawie urodził się Janusz Warmiński, aktor, reżyser, wieloletni dyrektor Teatru Ateneum. (90)

1931 - W Zakopanem urodził się Franciszek Gąsienica Groń, narciarz, pierwszy polski medalista zimowych igrzysk olimpijskich.

1938 - Polskie ultimatum wobec Czechosłowacji z żądaniami terytorialnymi.

1939 - Ignacy Mościcki zrzekł się urzędu prezydenta RP. Jego następcą, rezydującym na uchodźstwie, został Władysław Raczkiewicz. Nowy szef państwa przyjął dymisję rządu gen. Składkowskiego i powierzył misję utworzenia nowego gabinetu przeciwnikowi obozu sanacyjnego gen. Władysławowi Sikorskiemu.

1944 - Prezydent RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz zwolnił ze stanowiska Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego i powołał na to stanowisko gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego.

1944 - Kapitulacja powstańców warszawskich walczących na Żoliborzu.

1946 - W Norymberdze zakończył się proces nazistowskich zbrodniarzy.

1949 - Rząd polski zerwał stosunki dyplomatyczne z Jugosławią.

1962 – W Warszawie urodził się Dariusz Dziekanowski, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski. (50)

1982 - W Nowej Hucie w czasie manifestacji zorganizowanej przez "Solidarność" doszło do gwałtownych starć z milicją. (30)

1986 - W Telewizji Polskiej wyemitowano pierwszy odcinek serialu komediowego "Alternatywy 4" w reżyserii Stanisława Barei.

1987 – Premiera filmu „Kobieta samotna” w reżyserii Agnieszki Holland. (25)

1992 – W Krakowie zmarła Maria Malicka, aktorka. (20)

2004 – W Warszawie zmarł Zygmunt Kałużyński, krytyk filmowy, eseista i publicysta.(PAP)

mjs/ hes/

Dyskusja na dany temat:

Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >

Najświeższe wiadomości IOH News: