Kalendarz rocznic 19-25 marca 2012

19 marca

--------

1542 – W Skokówce urodził się Jan Zamoyski, hetman wielki koronny i kanclerz wielki koronny. (470)

1797 – W Smulnie koło Brodów w Galicji urodził się Józef Korzeniowski, powieściopisarz, dramaturg, pedagog. (215)

1842 – W Turcji, niedaleko Stambułu, poświęcony został szkielet pierwszej chaty w polskiej osadzie Adampol, założonej przez hrabiego Michała Czajkowskiego przy udziale księcia Adama Czartoryskiego. Osada, zachowując polski charakter, istnieje do dziś pod nazwą Polonezkoy. (170)

1849 - W Paryżu zaczął wychodzić redagowany przez Adama Mickiewicza dziennik "La Tribune des Peuples" ("Trybuna Ludów").

1882 – W Zagórzanach koło Gorlic urodził się Aleksander Skrzyński, dyplomata, minister spraw zagranicznych, w latach 1925-1926 premier RP. (130)

1887 - W Genewie zmarł Józef Ignacy Kraszewski, pisarz, publicysta, wydawca, historyk, działacz społeczny i polityczny. (125)

1909 – W Toruniu urodziła się Elżbieta Zawacka, kurierka i emisariuszka KG ZWZ-AK, jedyna kobieta wśród cichociemnych. Po wojnie więziona przez władze komunistyczne. Była drugą - po Marii Wittek - kobietą w polskiej armii ze stopniem generała.

1911 - W Warszawie urodził się Jerzy Jurandot, poeta, satyryk, założyciel i kierownik literacki teatru "Syrena".

1920 - Na prośbę Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej Józef Piłsudski przyjął stopień Pierwszego Marszałka Polski.

1922 – W Częstochowie urodził się Józef Andrzej Gierowski, historyk, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1981-1987. (90)

1927 – W Warszawie urodził się Wiesław Drzewicz, aktor. (85)

1933 – W Poznaniu urodziła się Zofia Czerwińska, aktorka.

1936 - W Warszawie urodził się Piotr Kuncewicz, pisarz, poeta, publicysta, krytyk literacki.

1937 – W Miedzyrzecu Podlaskim urodziła się Elżbieta Dzikowska, historyk sztuki, podróżniczka, operatorka i reżyserka filmów dokumentalnych, autorka książek i programów telewizyjnych. (75)

1942 – We Lwowie w niewyjaśnionych okolicznościach zmarł ppłk Jan Włodarkiewicz „Damian”, współorganizator i do 1940 r. komendant Tajnej Armii Polskiej, komendant Konfederacji Zbrojnej (1941), pierwszy komendant organizacji dywersyjnej „Wachlarz” (1941-1942). (70)

1946 - Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał na karę śmierci siedmiu członków Pogotowia Akcji Specjalnej NSZ za pacyfikację wsi Wierzchowiny. Wyroki wykonano.

1947 – We Wrocławiu urodziła się Krystyna Tkacz, aktorka. (65)

1950 - Tzw. Apel Sztokholmski w sprawie zakazu broni jądrowej

1956 - W Toruniu zmarł prof. Ludwik Kolankowski, historyk, pierwszy rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

1965 – Jacek Kuroń i Karol Modzelewski rozdali na Uniwersytecie Warszawskim kilkanaście egzemplarzy "Listu otwartego do członków PZPR", w którym krytykowali władze komunistyczne w Polsce, zarzucając im stworzenie systemu partyjnej biurokracji, niezgodnego z zasadami marksizmu. Następnego dnia obaj zostali aresztowani.

1968 – W czasie spotkania z aktywem partyjnym w Sali Kongresowej PKiN w Warszawie Władysław Gomułka potępił „antyradzieckie prowokacje” w trakcie przedstawień „Dziadów” i podkreślił żydowskie pochodzenie „inspiratorów” zajść na Uniwersytecie Warszawskim, „znanych z rewizjonistycznych wystąpień i poglądów”.

1981 - Delegacja NSZZ "Solidarność", m.in. Jan Rulewski, została pobita przez funkcjonariuszy MO w czasie sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy.

1985 - W Fort Meyers na Florydzie zmarł Leopold Tyrmand, prozaik, publicysta, krytyk muzyczny, popularyzator jazzu.

1997 – W Warszawie zmarła Teresa Tuszyńska, aktorka, modelka. (15)

2004 – W Warszawie zmarł prof. Zygmunt Kubiak, autor „Mitologii Greków i Rzymian", jeden z najwybitniejszych eseistów i znawców kultury antycznej.

20 marca

--------

1767 – Pod protekcją cesarzowej Katarzyny II zawiązane zostały konfederacje innowierców, domagające się zrównania praw z katolikami i gwarancji wolności wyznaniowej w Rzeczypospolitej. W Toruniu konfederację zawiązali protestanci, a w Słucku prawosławni. (245)

1895 - W Krakowie urodził się August Emil Fieldorf, oficer WP, organizator i szef Kedywu Komendy Głównej AK, jeden z najbardziej zasłużonych żołnierzy Armii Krajowej i polskiego podziemia niepodległościowego.

1908 - Władze niemieckie wydały ustawę o przymusowym wywłaszczaniu Polaków decyzją Komisji Kolonizacyjnej.

1912 – W Łodzi urodził się Janusz Paluszkiewicz, aktor. (100)

1921 - Na Górnym Śląsku odbył się plebiscyt. Wzięło w nim udział około 1,2 miliona osób. Za przynależnością tych ziem do Niemiec głosowało 706,8 tys. uczestników plebiscytu (59,6 proc.), a za przyłączeniem do Polski 479,4 tys. (40,4 proc.).

1922 – We Lwowie urodziła się Stanisława Grabska, publicystka, działaczka katolicka, współpracowniczka „Tygodnika Powszechnego”, „Więzi” i „Znaku”. Od 1973 r. wiceprezes, a w latach 1989-1994 prezes, warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. (90)

1927 – W Grajewie urodził się Bogusław Stachura, w latach 70. szef SB, a w stanie wojennym wiceminister spraw wewnętrznych. (85)

1929 - Sejm uchwalił wniosek o postawienie przed Trybunałem Stanu ministra skarbu Gabriela Czechowicza. Zarzuty dotyczyły m.in. przekazania z budżetu państwa do dyspozycji premiera (J. Piłsudskiego) 8 mln zł, które przeznaczono na akcję wyborczą BBWR.

1929 – W Paryżu zmarł Ferdynand Foch, marszałek Francji, w czasie I wojny światowej naczelny dowódca sił sprzymierzonych (1918), sojusznik niepodległego państwa polskiego. W 1923 r. mianowany dekretem Prezydenta RP marszałkiem Polski.

1932 – W Mniowie koło Kielc urodził się Ryszard Kotys, aktor. (80)

1937 – W Warszawie urodził się Krzysztof Kowalewski, aktor. (75)

1937 – Rozpoczęła się budowa huty Stalowa Wola. (75)

1941 - W Częstochowie urodził się Jerzy Duda-Gracz, malarz, scenograf, rysownik.

1942 – Na murach okupowanej Warszawy pojawił się znak Polski Walczącej – kotwica. (70)

1950 - Ustawa o terenowych organach władzy państwowej - likwidacja samorządu terytorialnego.

1950 – Sejm uchwalił ustawę o przejęciu przez państwo dóbr kościelnych – tzw. dóbr martwej ręki i utworzeniu Funduszu Kościelnego. Upaństwowiono 150 tys. ha, pozostawiając Kościołowi około 30 tys. ha.

1951 - W Warszawie urodził się Zbigniew Buczkowski, aktor.

1956 - Podczas obrad VI Plenum KC PZPR, w obecności Nikity Chruszczowa, Edward Ochab wybrany został I sekretarzem KC PZPR.

1957 – Rozpoczęto seryjną produkcję samochodu Syrena. (55)

1972 – Premiera filmu „Solaris” w reżyserii Andrieja Tarkowskiego, na podstawie powieści Stanisława Lema. (40)

1982 – Stan wojenny: Prezydent Warszawy gen. Mieczysław Dębicki rozwiązał Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. (30)

2002 – W Warszawie zmarł Andrzej Wróblewski „Ibis”, dziennikarz, krytyk i publicysta. (10)

21 marca

--------

1932 – W Krakowie urodził się Andrzej Bursa, poeta, prozaik, dziennikarz. (80)

1972 – W Warszawie urodził się Piotr Adamczyk, aktor. (40)

1980 - Protestując "przeciw zmowie milczenia wokół zbrodni w Katyniu, demoralizacji młodzieży i zniszczeniu rzemiosła" były żołnierz AK Walenty Badylak dokonał aktu samospalenia na Rynku Głównym w Krakowie.

22 marca

--------

1312 – Pod naciskiem króla Francji Filipa IV Pięknego papież Klemens V rozwiązał zakon templariuszy. (700)

1609 – W Krakowie urodził się przyszły król Polski Jan II Kazimierz Waza.

1786 – W Warszawie urodził się Joachim Lelewel, historyk, działacz niepodległościowy, bibliograf, numizmatyk.

1832 – W Weimarze zmarł Johann Wolfgang Goethe, poeta, pisarz, uczony i mąż stanu. (180)

1887 – Władze carskie aresztowały w Wilnie Józefa Piłsudskiego, a następnie przewiozły go do twierdzy pietropawłowskiej w Petersburgu. Piłsudski w Wilnie związał się z konspiracyjną grupą, która współdziałała z frakcją terrorystyczną „Narodnej Woli”. Nie mając świadomości, iż planuje ona zamach na cara Aleksandra III, został zamieszany w jego przygotowanie. (125)

1891 - W Miastkowie koło Garwolina urodził się Bogusław Miedziński, żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik WP, polityk publicysta, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, poseł na Sejm RP (1922-1938), senator i marszałek Senatu (1938-1939).

1925 – W Krakowie urodziła się Halina Mikołajska, aktorka, pedagog, członek KSS KOR.

1925 - W Nervi we Włoszech zmarł Julian Marchlewski, współorganizator SDKPiL (1893)i Związku Spartakusa w Niemczech (1916). Od 1918 r. w Rosji sowieckiej, jeden z założycieli Międzynarodówki Komunistycznej, w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. przewodniczący Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku.

1940 - Początek kilkudniowych zamieszek antyżydowskich na ulicach Warszawy. W czasie rozruchów inspirowanych przez Niemców rabowano żydowskie mieszkania, sklepy, bito przechodniów z opaskami.

1947 – W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Słowa Powszechnego”, dziennika PAX. (65)

1947 – W Warszawie urodził się Marek Bliziński, gitarzysta jazzowy, kompozytor. (65)

1951 - W Londynie zmarł gen. Tadeusz Ludwik Piskor, w latach 1926-1931 szef Sztabu Generalnego (od 1928 r. Sztabu Głównego). W czasie kampanii polskiej w 1939 r. dowódca Armii "Lublin", w połowie września podporządkowano mu również Armię "Kraków".

1951 - Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Wojskowej Akademii Technicznej oraz ustawę o utworzeniu Akademii Wojskowo-Politycznej.

1957 – W Warszawie urodził się Jacek Kaczmarski, poeta, pieśniarz, bard "Solidarności". (55)

1957 – Sejm zatwierdził dekret o przywróceniu nazwy miastu Katowice i województwu katowickiemu. Po śmierci Stalina w marcu 1953 r. Rada Państwa podjęła decyzję o przemianowaniu Katowic na Stalinogród. (55)

1962 – W Warszawie urodziła się Katarzyna Figura, aktorka. (50)

23 marca

--------

1842 – W Paryżu zmarł Stendhal, właściwie Henri Beyle, pisarz. (170)

1930 – W Warszawie urodził się Zygmunt Huebner, reżyser, aktor, dyrektor teatrów, m.in. Starego Teatru w Krakowie i Teatru Powszechnego w Warszawie.

1931 - W Lublinie urodził się Jerzy Krzysztoń, prozaik, dramaturg, tłumacz.

1935 - Sejm RP uchwalił tekst nowej konstytucji.

1936 - Podczas solidarnościowej demonstracji ze strajkującymi w krakowskiej fabryce "Semperit" zginęło 10 osób.

1947 – W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Nowin Literackich”, tygodnika pod redakcją Jarosława Iwaszkiewicza. (65)

1957 – W Tatrach zginął Andrzej Wróblewski, malarz. (55)

1958 – W Urbana w stanie Illinois zmarł prof. Florian Znaniecki, filozof, socjolog.

1971 - W Gdańsku urodził się Leszek Możdżer, kompozytor, pianista jazzowy.

1976 - W Londynie zmarł gen. Stanisław Kopański, od kwietnia 1940 r. organizator i dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w Syrii i Palestynie, którą dowodził w czasie walk w Libii (Tobruk, Bardia, El Gazala). W latach 1943-1947 szef sztabu Naczelnego Wodza.

1977 – W Warszawie zmarł Aleksander Dzwonkowski, aktor. (35)

1983 - Prezydent Roland Reagan ogłosił program tzw. wojen gwiezdnych - Inicjatywę Obrony Strategicznej SDI.

2009 – W Warszawie zmarł prof. Paweł Wieczorkiewicz, historyk.

2011 – W Los Angeles zmarła Elizabeth Taylor, brytyjsko-amerykańska aktorka filmowa, dwukrotna laureatka Oscara - w 1961 r. za rolę Glorii Wondrous w filmie "Butterfield 8" i w 1967 r. za rolę Marthy w "Kto się boi Virginii Woolf?".

24 marca

--------

1794 - Na Rynku Głównym w Krakowie Tadeusz Kościuszko złożył uroczystą przysięgę, ogłaszając tym samym akt powstania narodowego, znanego w historii jako Insurekcja Kościuszkowska.

1812 – W Warszawie urodził się Leopold Kronenberg, finansista, przemysłowiec, polityk, jeden z najwybitniejszych działaczy gospodarczych na ziemiach polskich w XIX w. Budowniczy Kolei Warszawsko-Terespolskiej i Kolei Nadwiślańskiej, założyciel Banku Handlowego i Szkoły Handlowej w Warszawie. W 1861 r. współtwórca obozu „białych” i jeden z jego przywódców w Powstaniu Styczniowym. (200)

1903 – W Białowieży urodził się Igor Abramow-Newerly, pisarz.

1914 - W Mazurkach nad Szczarą na Ziemi Nowogródzkiej urodziła się Krystyna Krahelska - harcerka, poetka, żołnierz ZWZ-AK ("Danuta"), autorka jednej z najpopularniejszych piosenek Polski Walczącej "Hej chłopcy, bagnet na broń!".

1922 – Sejm Ustawodawczy przyjął do wiadomości uchwałę Sejmu Wileńskiego o wcieleniu Wileńszczyzny do Polski i wezwał rząd RP, „aby niezwłocznie objął sprawowanie władzy państwowej w Ziemi Wileńskiej”. (90)

1924 - Rada Ligi Narodów przyznała Czechosłowacji Jaworzynę Spiską.

1924 - Z inicjatywy Centralnego Wydziału Kobiecego PPS po raz pierwszy w Polsce zorganizowano obchody Dnia Kobiet.

1938 - Polska i Litwa nawiązały stosunki dyplomatyczne. Nastąpiło to w wyniku ostrego kryzysu politycznego, którego bezpośrednią przyczyną było zastrzelenie na granicy przez strażników litewskich polskiego żołnierza Korpusu Ochrony Pogranicza.

1941 – Zarządzenie gubernatora dystryktu lubelskiego Ernsta Zoernera o utworzeniu getta żydowskiego w Lublinie.

1942 - Początek pierwszej ewakuacji Armii Polskiej ze Związku Sowieckiego. (70)

1944 – Z niemieckiego obozu dla lotników Stalag Luft III w Żaganiu (niem. Sagan) w nocy z 24 na 25 marca uciekło 76 jeńców, m.in. 41 Brytyjczyków i sześciu Polaków. Ucieczka zakończyła się tragicznie, tylko trzej jeńcy odzyskali wolność - dwóch Norwegów i Holender. Pozostałych 73 schwytano. Pięćdziesięciu z nich, w tym sześciu Polaków, na specjalny rozkaz Hitlera zostało rozstrzelanych.

1944 – Ośmioosobowa rodzina Ulmów z Markowej koło Łańcuta, w tym matka w ciąży i sześcioro dzieci w wieku od roku do ośmiu lat, została rozstrzelana przez Niemców razem z ukrywanymi przez nich ośmioma osobami narodowości żydowskiej, pochodzącymi z rodzin Szalów i Goldmanów.

1962 – W gdańskim klubie „Żak” odbył się debiutancki koncert Niebiesko-Czarnych. (50)

1976 - W Londynie zmarł mjr Eugeniusz Kaszyński "Nurt", cichociemny, w latach 1943-1944 zastępca dowódcy, a następnie dowódca Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponury" na Kielecczyźnie.

2003 – W Warszawie zmarł Zdzisław Krzyszkowiak, lekkoatleta, mistrz olimpijski (3000 m z przeszkodami) i Europy (5 000 i 10 000 m), rekordzista świata (3000 m z przeszkodami).

25 marca

--------

1932 – W Dwikozach koło Sandomierza urodził się Wiesław Myśliwski, prozaik, dramatopisarz. (80)

1935 – W Kamieniu Puławskim urodziła się Izabela Cywińska, reżyserka teatralna, filmowa, minister kultury i sztuki w rządzie Tadeusza Mazowieckiego (1989-1990).

1942 – W Memphis w USA urodziła się Aretha Franklin, piosenkarka soulowa, jazzowa, kompozytorka. (70)

1947 – W Pinner w Anglii urodził się Elton John, właściwie Reginald Kenneth Dwight, piosenkarz, kompozytor, pianista. (65)

1954 – W Warszawie zmarł Leon Schiller, reżyser, krytyk i teoretyk teatru.

1957 – W Moskwie rządy PRL i ZSRS podpisały umowę o terminie i trybie repatriacji ze Związku Sowieckiego osób narodowości polskiej. (55)

1957 - Traktat Rzymski - Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy podpisały układ o utworzeniu EWG i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. (55)

1976 - Henryk Jabłoński ponownie wybrany został przez Sejm przewodniczącym Rady Państwa.

1977 - Powstanie Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). (35)

1982 – Stan wojenny: W Iławie internowani zostali pobici przez służbę więzienną. (30)

2007 – W Katowicach zmarł Jacek Lech, piosenkarz, solista zespołu "Czerwono-Czarni". (5)

(PAP)

mjs/ ls/

Dyskusja na dany temat:

Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >

Najświeższe wiadomości IOH News: