Melchior Wańkowicz
W kościołach Meksyku
Wstęp Wojciech Cejrowski
Opierzona rewolucja
Wstęp Jan Gondowicz
Na tropach Smętka
Wstęp Robert Traba
Prószyński i S-ka
czytaj fragment
książka ukazała się 25 marca
VII tom dzieł Melchiora Wańkowicza zawiera przedwojenne reportaże o charakterze podróżniczo-politycznym. Utwór W kościołach Meksyku ukazuje się po raz pierwszy po wojnie, a Opierzona rewolucja i Na Tropach Smętka ukazują się po raz pierwszy po wojnie bez PRL-owskiej cenzury.
Nota wydawnicza
Książka W kościołach Meksyku po raz pierwszy została wydana w 1927 roku nakładem Towarzystwa Wydawniczego „Rój" i na tej też edycji oparto obecne drugie wydanie.
Opierzona rewolucja po raz pierwszy ukazała się w 1934 roku (Towarzystwo Wydawnicze „Rój"); wydania powojenne z lat 1974 i 1979 (razem ze Szczenięcymi latami w jednym tomie pod tytułem Czerwień i amarant) zawierały skróconą i ocenzurowaną wersję tego tekstu. Niniejszą czwartą edycję oparto na pełnym wydaniu z 1934 roku.
Na tropach Smętka po raz pierwszy ukazało się w roku 1936 (Towarzystwo Wydawnicze „Rój"), w 1937 roku wydano niemieckie tłumaczenie Auf den Spuren des Smentek. Ostpreussen im polnischen Lichte. Pierwsze powojenne wydanie w Polsce ukazało się w roku 1958. Niniejszą dwunastą edycję oparto na wydaniach z 1936 oraz z 1974 roku (przywrócono fragmenty usunięte przez PRL-owską cenzurę).
Ta książka [„W kościołach Meksyku”] jest... gęsta. Ponabijana słowami, faktami, myślami i obrazami jak ciasno zawiązany worek kasztanów. Bardzo gęsta. Nie ma w niej wodolejstwa, jest za to brawura w tekście. Coś jak nowoczesna telewizja z „nerwową” kamerą, zmiennymi planami i narracją rozbieganego nastolatka. A ponieważ jest taka nabita i gęsta, to wymaga skupionej uwagi. Nie da się jej czytać w tramwaju, bo albo przegapisz przystanek, albo to, co czytasz. Wojciech Cejrowski
„Opierzoną rewolucję” czytać dziś można jako zalążek reporterskiej metody Wańkowicza. Ten niezawodny obserwator, wyznawca doktryny pierwszego wrażenia, ujawnia wciąż ogrom przygotowawczych lektur. Wśród rozmów ze wszystkimi, którzy chcieli i mogli rozmawiać, przywołuje własne doświadczenia z zamierzchłej (w historycznym sensie) przeszłości. Nie tylko patrzy, lecz i podstawia siebie – w wymiarze społecznym, moralnym i profesjonalnym – jako skalę porównawczą. Jan Gondowicz
Nikomu nie udało się napisać tak popularnego reportażu o Mazurach i Warmii, jak Wańkowiczowi. Rzadko zdarza się, by reporterska opowieść przez dziesięciolecia tak mocno wpływała na sposób percepcji i wyobrażenia o jakimś terytorium. Wańkowicz, bardziej niż pisarze i historycy zawładnął wyobrażeniami kilku generacji Polaków o Mazurach i Warmii. Wyobrażeniami nawet tych, którzy jego książki nie czytali… Wiele fragmentów, bezpośrednich cytatów, a nawet wańkowiczowskich fraz do dzisiaj, bezrefleksyjnie, powtarzana jest nie tylko na łamach przewodników, popularnych opracowań, ale także poważnych naukowych prac. Taki jest los dzieła, które staje się klasyką! I jak do każdej klasyki warto wracać do lektury Na tropach Smętka. Robert Traba
oprawa twarda, 456 s., cena det. 52,00 zł, ISBN 978-83-7648-361-0
