2.6.Warszawa (PAP) - Konferencja naukowa na temat wydawnictw podziemnych oraz wystawa prezentująca dorobek niezależnego ruchu wydawniczego w latach 70. i 80. - znalazły się m.in. w programie 5. Dni wolnego słowa, które rozpoczęły się w sobotę w stołecznej siedzibie Stowarzyszenia Wolnego Słowa.
Dni wolnego słowa są organizowane zawsze na początku czerwca dla uczczenia - jak podkreślają organizatorzy - kolejnych rocznic pierwszych wolnych wyborów do parlamentu z 4 czerwca 1989 roku. Tegoroczna edycja Dni zbiegła się także z 30. rocznicą powstania Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOWA.
Janusz Krupski, jeden ze współtwórców NOWEJ wspominał, jakie kłopoty mieli na początku ze zorganizowaniem sprzętu drukarskiego. "Początkowo myśleliśmy nawet o włamaniu do oficjalnej drukarni, zarzuciliśmy jednak ten pomysł. Piotrowi Jeglińskiemu udało się na szczęście dostać paszport i wyjechać na Zachód do Paryża. Tam jednak nie dali nam powielacza, udało się go ściągnąć dopiero z Londynu" - mówił Krupski.
Historię powstawania NOWEJ przedstawił też inny jej członek, Grzegorz Boguta. "Pierwszy okres - od 1976 do sierpnia 1980 roku - był czasem kształtowania się struktury organizacyjnej, rozwoju środowiska obywatelskiego, aktywizacji środowisk twórczych i debaty nad kształtem ideowym NOWEJ. Ostatecznie doszliśmy do wniosku, że chcemy być niezależni nie tylko od cenzury politycznej, ale także religijnej i tzw. solidarnościowej. Chcieliśmy prawdziwej niezależności" - zaznaczył Boguta.
Okres stanu wojennego i kolejne lata, aż do 1989 roku, kiedy NOWA została oficjalnie zarejestrowana, Boguta opisuje jako okres nie tylko związany z poczuciem zagrożenia i realną konspiracją, ale także pełen dynamicznego rozwoju. W tym czasie NOWA wydała blisko 100 książek m.in. "Rok 1984" Geoge'a Orwella czy "Małą apokalipsę" Tadeusza Konwickiego. Po 1989 roku oficyna została oficjalnie zalegalizowana i zmieniała nazwę na superNOWA. Obecnie wydaje literaturę popularną i fantasy.
W konferencji wzięli udział także inni przedstawiciele podziemnych wydawnictw z okresu lat 70. i 80. Najważniejsze spośród nich to "Zapis", "Głos", "Spotkania", "Officyna Liberałów", "CDN", "Krąg", "Przedświt", "Prawy margines", "Most", "PoMost". W kręgu przedstawianych wydawnictw podziemnych znalazły się również warszawska: "Krytyka", "Puls", "Rytm", "Pokolenie", "In Plus" oraz "Inicjatywa Wydawnicza Aspekt" z Wrocławia, "Oficyna Literacka" z Krakowa czy "Wolne Słowo" z Torunia.
Konferencji towarzyszyło otwarcie wystawy planszowej "XXX lat minęło" przedstawiającej historię i dokonania polskiego niezależnego ruchu wydawniczego. Na ekspozycji zamieszczono zdjęcia drukarzy pracujących przy powielaczach, okładki i dzieje powstania niektórych książek oraz sylwetki współpracujących z ruchem literatów.
W ramach niezależnego ruchu wydawniczego wydawano utwory m.in. Ernesta Brylla ("List"), Tadeusza Konwickiego ("Kompleks polski", "Mała apokalipsa"), Czesława Miłosza ("Zaczynając od moich ulic"), Mariana Brandysa ("Z dwóch stron drzwi"), George'a Orwella ("Rok 1984"), Vaclava Havla ("Protest"), Guentera Grassa ("Blaszany bębenek").
Obchody dni wolnego słowa potrwają do niedzieli. W ich ramach zaplanowano jeszcze kolejne seminaria naukowe, dyskusję wokół książki "Śpiący rycerze" oraz przegląd piosenki niezależnej pt. "Spotkanie po latach 2007". (PAP)
