Powstaje spektakl o Żydach w Prusach Wschodnich

Spektakl powstaje jako element polsko-niemieckich warsztatów historyczno-teatralnych, w ramach projektu "Wystawiać Historię", realizowanego przez Fundację Borussia, olsztyński teatr i Instytut Teatrologii Uniwersytetu w Lipsku. Premiera przedstawienia odbędzie się w piątek.



"Sztuka przygotowana wspólnie przez studentów z Olsztyna i Lipska pod kierunkiem olsztyńskiego aktora Cezarego Ilczyny jest efektem dyskusji nad interpretacją dziejów polsko-niemiecko-żydowskiej historii Olsztyna" - powiedziała PAP Magdalena Mydlak z biura promocji teatru.



Tekstem, na którym oparto kanwę przedstawienia, jest kilkustronicowa relacja Heinricha Wolffheima, żydowskiego lekarza z Olsztyna, który przeżył wojnę. Swoje wspomnienia spisał po 1945 roku, a zostały one odnalezione w archiwum nowojorskiego Instytutu Leo Baecka. Ich polskie tłumaczenie ukazało się w 2011 r. w piśmie "Borussia".



Jak napisał Wolffheim, w latach 30. XX w. pełnił on w Olsztynie funkcję przewodniczącego zarządu gminy żydowskiej, a po rozwiązaniu gminy w listopadzie 1940 roku został kierownikiem olsztyńskiego oddziału Zrzeszenia Żydów w Niemczech. Z racji pełnienia tej funkcji został - jak to określił - "pełnomocnikiem do spraw kontaktów z tajną policją państwową w Allenstein i odpowiadał za kontakty z Gestapo w kwestiach związanych z zarządzeniami dotyczącymi ludności żydowskiej".



Nie jest jasne, czy Wolffheim współpracował z władzami hitlerowskimi, on w swej relacji o tym nie wspomina. Opisuje natomiast życie Żydów w Olsztynie i Prusach Wschodnich począwszy od 1938 roku oraz relacjonuje, na czym polegała jego rola jako "pełnomocnika". Wspomina, jak wstawiał się za Żydami, których aresztowano lub których czekała deportacja. Opisuje losy znanego i wpływowego przed wojną kupca Hirschfelda, który został aresztowany i zamordowany przez hitlerowców za to, że kupował wbrew zakazom żywność dla swojej rodziny. Jego żona została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Terezinie. Wolffheim próbował ratować Hirschfelda z aresztu wystawiając mu lekarskie zaświadczenie, jednak nie dało to rezultatu. Opisuje także, jak opóźniał deportacje żydowskich dzieci, także pisząc fałszywe zaświadczenia o złym stanie ich zdrowia.



Wolffheim relacjonuje jednak przede wszystkim deportacje Żydów z Prus Wschodnich. Pierwszy transport odbył się 24 czerwca 1942 roku, kolejna deportacja miała miejsce 2 sierpnia 1942 roku i objęła mieszkańców żydowskiego domu starców z Olsztyna i Królewca. On sam - jak opisuje - znalazł się w ostatnim transporcie Żydów z Prus Wschodnich 15 marca 1943 roku; został przewieziony do Terezina.



Po realizacji polskiej części projektu uczestnicy warsztatów w grudniu przeniosą się do Niemiec, gdzie także powstanie spektakl. Autorem jednego z tekstów, nad którym będą pracować polscy i niemieccy studenci w Lipsku, jest członek lipskiej gminy żydowskiej, ocalały z obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie Rolf Kralovitz.



Według historyków, przed 1939 rokiem w Olsztynie mieszkało około 650 Żydów i w czasie II wojny prawie wszyscy zginęli albo zostali wywiezieni do miejsc kaźni.



Jak opisuje historyk Andrzej Wakar w książce "Olsztyn dzieje miasta" w 1895 r. w tym mieście mieszkało 588 Żydów i stanowili oni 2,7 proc. ogółu ludności. Żydzi trudnili się w Olsztynie głównie handlem, rzadziej rzemiosłem. Byli wśród nich także zamożni przedsiębiorcy tacy jak bracia Raphaelsohnowie, którzy byli właścicielami tartaku i cegielni. Inny przedsiębiorca, Lion, miał dwie cegielnie na przemieściach Olsztyna, a Silberstein był właścicielem fabryki octu.



Według Wakara, Warmiacy mówili o Żydach mieszkających w Olsztynie, że "to nasze polskie i katolickie Żydy, a sami olsztyńscy Żydzi uważali się za Polaków jedynie mojżeszowego wyznania". Popierali polski ruch w Prusach Wschodnich.



Projekt warsztatów teatralno-historycznych jest współfinansowany przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej, Instytut Goethe'ego w Warszawie, Muzeum Prus Wschodnich w Lueneburgu i Fundację im. Rainera Bickelmanna. (PAP)



ali/ hes/




Dyskusja na dany temat:


Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >


Najświeższe wiadomości IOH News:

Wokół Koloseum w Rzymie powstanie bariera ochronna

Decyzję o budowie bariery ze względów bezpieczeństwa podjęła Maria Rosaria Barbera, główny inspektor dziedzictwa archeologicznego Rzymu.
2012-12-04 09:56:00

"Niepodległy - opowieść o Januszu Krupskim"

Premiera filmu "Niepodległy - opowieść o Januszu Krupskim" odbyła się w poniedziałek w stołecznym kinie Atlantic. W dokumencie Krupskiego wspominają przyjaciele, współpracownicy i bliscy. Zawiera on także fragmenty wspomnień samego bohatera, nagranych jeszcze przed jego tragiczną śmiercią w 2010 r. w katastrofie smoleńskiej.
2012-12-03 21:23:51

Grupa ds. Trudnych chce pełnego wyjaśnienia obławy augustowskiej

W poniedziałek obradowała w Moskwie Polsko-Rosyjska Grupa ds. Trudnych, która poruszyła m.in. kwestię obławy augustowskiej - wciąż nie do końca wyjaśnionej zbrodni popełnionej w 1945 r. na Białostocczyźnie przez sowiecki kontrwywiad wojskowy SMIERSZ na 592 polskich żołnierzach i cywilach.
2012-12-03 18:45:39

Medale dla Polaków ratujących Żydów w rocznicę założenia "Żegoty"

Briefing poświęcony uroczystości i rocznicy powstania "Żegoty" zorganizował w poniedziałek pełnomocnik premiera ds. dialogu międzynarodowego, ostatni żyjący członek Rady Pomocy Żydom Władysław Bartoszewski.
2012-12-03 15:10:31

Podkarpackie: odkryto narzędzia sprzed kilku tysięcy lat

Jak poinformowała PAP kierująca badaniami Joanna Ligoda z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, podczas prac archeologicznych prowadzonych na obszarze około 70 arów odkryto ponad 200 obiektów archeologicznych. Wiele z nich to różne jamy o szeroko rozumianym przeznaczeniu gospodarczym.
2012-12-03 13:42:17