IPN: międzynarodowa konferencja naukowa „Giedroyc i Ukraina”

Celem konferencji jest przybliżenie politycznych idei redaktora paryskiej „Kultury” w latach 1947-2000 Jerzego Giedroycia, wokół których rodziła się koncepcja ułożenia stosunków polsko-ukraińskich w XX w.



Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Łukasz Kamiński wyraził nadzieję, że konferencja będzie „inspiracją dla przyszłych działań polityków odnoszących się do trudnych relacji polsko-ukraińskich”.



W referacie poświęconym przedwojennym koncepcjom zbliżenia z Ukraińcami prof. Jan Pisuliński z Uniwersytetu Rzeszowskiego mówił, że pojęcie „ukrainofilów” można odnieść do „ekskluzywnej grupy ludzi, dla których +polityka ukraińska+ była elementem działania na rzecz polskiej racji stanu”.



Do ukrainofilów Pisuliński zaliczył polityków, naukowców związanych z tzw. obozem belwederskim, członków organizacji samopomocowych i charytatywnych. Zwolennikami ułożenia stosunków z Ukraińcami byli publicyści takich pism jak „Bunt młodych”, „Polityka”, „Biuletyn polsko-ukraiński”, „Problemy Europy Wschodniej”.



Jak tłumaczył, przedwojennych ukrainofilów, m.in. Leona Wasilewskiego, Stanisława Thugutta, Tadeusza Hołówkę i Adama Ciołkosza łączył sprzeciw wobec endeckiej polityki narodowościowej.



Dialog z Ukraińcami wspierały liczne organizacje, m.in. Związek Zbliżenia Narodów Odrodzonych, Towarzystwo Pomocy Imigrantom Ukraińskim oraz Towarzystwo Polsko-Ukraińskie. Współpracowały z nimi instytucje nauki, np. Ukraiński Instytut Naukowy, z którym związani byli m.in. Oskar Halecki i Stanisław Arnold.



Zwolennicy dialogu z ludnością ukraińską popierali także ideę prometejską zakładającą prawo do samostanowienia narodów uzależnionych od ZSRR.



Związki Jerzego Giedroycia z ruchem prometejskim przybliżył prof. Jan Jacek Bruski z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jak powiedział, „Giedroyc zawsze interesował się żywymi problemami polskiej polityki, a w tej główną rolę odgrywała kwestia ukraińska”.



Polski działacz emigracyjny związał się z prometeizmem w latach 30. XX w., a intensyfikacja jego działalności na rzecz tego ruchy przypadła na lata 1939-1940. Był on wówczas osobistym sekretarzem ambasadora RP w Rumunii Rogera Raczyńskiego.



Zainteresowanie prometeizmem u Giedroycia było związane z podjęciem po klęsce w wojnie 1939 r. na nowo sprawy ukraińskiej. Komitet Rady Ministrów ds. Kraju, któremu przewodził gen. Kazimierz Sosnkowski, już w listopadzie 1939 r. opracował projekt deklaracji, mającej stać się podstawą do rozmów z Ukraińcami. „Nawiązywano w niej do idei prometejskiej – kosztem ZSRR zamierzano zbudować niepodległe państwo ukraińskie związane z Polską na zasadzie federacji” – tłumaczył Bruski.



Prof. Marek Kornat z Polskiej Akademii Nauk, który w 2005 r. został laureatem Nagrody im. Jerzego Giedroycia (przyznawanej przez Senat Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), przypomniał wychodzące w latach 1932-1938 pismo „Biuletyn Polsko-Ukraiński”, którego twórcą był Włodzimierz Bączkowski.



W ujęciu Bączkowskiego pismo miało być „trybuną dialogu polsko-ukraińskiego”, „placówką szczerej i wspólnej wymiany myśli”. W tekstach „Biuletynu” przypominano wspólnotę losów Polaków i Ukraińców jako narodów ciemiężonych przez Rosjan, akcentowano myśl o bankructwie polityki wynaradawiania, dyskutowano o kończącym wojnę polsko-bolszewicką traktacie ryskim z 1921 r.



„Zarówno Bączkowski, jak i Giedroyc, podejmując problem ukraiński kierowali się nie tyle +ukrainofilstwem+, a pragmatyzmem, zastępując sentyment do Ukraińców twardym realizmem politycznym” – podsumował Kornat.



Działalność innego pisma poruszającego tematykę polsko-ukraińską, wydawanego od 1931 r. „Buntu Młodych” przybliżyła prof. Aleksandra Hnatiuk z PAN. Jak mówiła, do 1934 r. „Biuletyn” i „Bunt Młodych” realizowały podobną linię programową. Było to widoczne m.in. na przykładzie reakcji na śmierć Tadeusza Hołówki, zamordowanego przez ukraińskich nacjonalistów w 1931 r. „Wraz z Hołówką zginęły resztki romantyzmu w naszej polityce narodowościowej, resztki inicjatywy i ducha” – pisał wówczas „Bunt Młodych”.



„Pismo od samego początku miało jednoczyć młodych konserwatystów i stworzyć wpływowy ośrodek myśli politycznej, środowisko analityczne” – wyjaśniła. Czołowymi publicystami redagowanego przez Giedroycia „Buntu Młodych” byli Stanisław Łoś i Adolf Bocheński.



Konferencja, która potrwa do piątku, będzie okazją do przypomnienia działalności innych myślicieli i inicjatyw dotyczących stosunków polsko-ukraińskich obecnych w polskim życiu politycznym, np. w kręgach opozycji w PRL.


Konferencję zakończą dwa panele dyskusyjne. Pierwszy poświęcony będzie relacjom polsko-ukraińskim po 1989 r. Uczestnicy drugiej dyskusji podsumują dotychczasowe badania nad relacjami polsko-ukraińskimi.



Honorowy patronat nad konferencją objął prezydent Bronisław Komorowski.



W 1946 r. Jerzy Giedroyc (1906-2000) wraz z Józefem Czapskim, Gustawem Herlingiem-Grudzińskim oraz Zofią i Zygmuntem Hertzami założył w Rzymie Instytut Literacki. W lipcu 1947 r. opublikowali oni pierwszy numer "Kultury". Kilka miesięcy później Instytut Literacki przeniósł swoją siedzibę pod Paryż, do Maisons-Laffitte. Z "Kulturą" współpracowali wybitni polscy publicyści i pisarze emigracyjni, m.in. Czesław Miłosz i Witold Gombrowicz.



W 1949 r. Giedroyc razem ze swym zespołem wysunął koncepcję ułożenia sobie przez Polskę dobrych stosunków z bezpośrednimi sąsiadami na Wschodzie, bez roszczeń terytorialnych i bez prób - w razie zmiany sytuacji - dogadania się z Kremlem ponad głowami Litwinów, Ukraińców i Białorusinów. (PAP)



wmk/ ls/




Dyskusja na dany temat:


Aktualnie brak wiadomości dla tego tematu. Chcesz być pierwszy ? Napisz wiadomość >


Najświeższe wiadomości IOH News:

Wokół Koloseum w Rzymie powstanie bariera ochronna

Decyzję o budowie bariery ze względów bezpieczeństwa podjęła Maria Rosaria Barbera, główny inspektor dziedzictwa archeologicznego Rzymu.
2012-12-04 09:56:00

"Niepodległy - opowieść o Januszu Krupskim"

Premiera filmu "Niepodległy - opowieść o Januszu Krupskim" odbyła się w poniedziałek w stołecznym kinie Atlantic. W dokumencie Krupskiego wspominają przyjaciele, współpracownicy i bliscy. Zawiera on także fragmenty wspomnień samego bohatera, nagranych jeszcze przed jego tragiczną śmiercią w 2010 r. w katastrofie smoleńskiej.
2012-12-03 21:23:51

Grupa ds. Trudnych chce pełnego wyjaśnienia obławy augustowskiej

W poniedziałek obradowała w Moskwie Polsko-Rosyjska Grupa ds. Trudnych, która poruszyła m.in. kwestię obławy augustowskiej - wciąż nie do końca wyjaśnionej zbrodni popełnionej w 1945 r. na Białostocczyźnie przez sowiecki kontrwywiad wojskowy SMIERSZ na 592 polskich żołnierzach i cywilach.
2012-12-03 18:45:39

Medale dla Polaków ratujących Żydów w rocznicę założenia "Żegoty"

Briefing poświęcony uroczystości i rocznicy powstania "Żegoty" zorganizował w poniedziałek pełnomocnik premiera ds. dialogu międzynarodowego, ostatni żyjący członek Rady Pomocy Żydom Władysław Bartoszewski.
2012-12-03 15:10:31

Podkarpackie: odkryto narzędzia sprzed kilku tysięcy lat

Jak poinformowała PAP kierująca badaniami Joanna Ligoda z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, podczas prac archeologicznych prowadzonych na obszarze około 70 arów odkryto ponad 200 obiektów archeologicznych. Wiele z nich to różne jamy o szeroko rozumianym przeznaczeniu gospodarczym.
2012-12-03 13:42:17